PYTANIE

Czy w świetle obowiązujących przepisów nauczyciel oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej powinien realizować dodatkową godzinę w ramach 40-godzinnego pensum, jeżeli oddział przedszkolny nie jest strukturą szkolną? Proszę o podanie podstawy prawnej.

ODPOWIEDŹ

Nauczyciel zatrudniony w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej nie ma obowiązku prowadzenia zajęć opieki świetlicowej lub zajęć w ramach godzin do dyspozycji dyrektora szkoły, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.). Dodatkowe godziny do dyspozycji dyrektora zostały wprowadzone nowelizacją Karty Nauczyciela z dnia 21 listopada 2008 r. (DzU z 2009 r. nr 1 poz. 1), która weszła w życie 1 września 2009 r. Zgodnie z art. 5 tej ustawy wymiar zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy Karta Nauczyciela, wynosi od dnia 1 września 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. − 1 godzinę tygodniowo, również od dnia 1 września 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. wymiar zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a, ulega obniżeniu o 1 godzinę za każdy tydzień niezdolności nauczyciela do pracy, w półrocznym okresie rozliczeniowym. Przyjrzyjmy się znowelizowanemu brzmieniu art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a Karty Nauczyciela:

„Art. 42. 1. Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień.

2. W ramach czasu pracy, o którym mowa w ust. 1, oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:

1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7;

2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:

a) nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,

b) nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu”.

Z powyższego wynika, że zakresem normy wskazanej w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a Karty Nauczyciela nie są objęci nauczyciele zatrudnieni w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej.

Aby lepiej wyjaśnić ,dlaczego nauczyciel zatrudniony w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej nie musi prowadzić zajęć opieki świetlicowej lub zajęć w ramach godzin do dyspozycji dyrektora szkoły, należy się przyjrzeć zróżnicowaniu pod względem organizacyjnym oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej oraz szkoły podstawowej, a także na odmienny w wielu kwestiach status zawodowy nauczycieli w nich zatrudnionych. Należy zwrócić uwagę, że strukturę szkoły podstawowej określa art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, że struktura organizacyjna szkoły podstawowej obejmuje klasy I-VI. Innymi słowy, oddział przedszkolny nie jest elementem struktury organizacyjnej szkoły podstawowej. Dodatkowo trzeba odnotować, że oddział przedszkolny w szkole podstawowej zachowuje odrębności programowe. Także kształcenie i wychowanie w oddziale przedszkolnym szkoły podstawowej jest zorganizowane odmiennie niż w oddziałach szkoły podstawowej, na zasadach określonych w ramowym statucie przedszkola (załącznik nr 1 do Rozporządzenia z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół − DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624 z późn. zm.). Ponadto oddział przedszkolny ze względu na specyfikę swojej działalności podpartą koniecznością realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego, ma charakter placówki nieferyjnej (i to niezależnie od organizacji pracy szkoły, która przecież jest placówką feryjną), co ma wpływ na zasady urlopowe, które powinny być zachowane w stosunku do nauczycieli w nim zatrudnionych. Nie można też nie przejść obojętnie obok odmiennego pensum nauczycieli zatrudnionych w oddziałach przedszkolnych szkół podstawowych, na co wyraźnie wskazuje pozycja nr 2 w tabeli dotyczącej art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela – tygodniowa liczba godzin obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych dla nauczycieli przedszkoli i właśnie innych placówek przedszkolnych pracujących z grupami dzieci 6-letnich wynosi 22.

Co do powyższej analizy w tak zwanej doktrynie nie ma specjalnego sporu. Potwierdza ją także stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej wyrażone dnia 7 maja 2009 r. i opublikowane na stronie internetowej www.men.gov.pl.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.