PYTANIE

Nauczyciel odszedł ze szkoły za porozumieniem stron, ale dyrektor zażądał zwrotu pieniędzy za kurs przygotowujący do obsługi pracowni komputerowej, którą funduje Unia Europejska.

Czy dyrektor słusznie domaga się zwrotu pieniędzy?

ODPOWIEDŹ

Kwestia dokształcania nauczycieli regulowana jest przez art. 70a ust. 1 Karty Nauczyciela – ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674), który mówi, iż w budżetach organów prowadzących szkoły wyodrębnia się środki na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z uwzględnieniem doradztwa metodycznego – w wysokości 1% planowanych rocznych środków przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe nauczycieli. Ust. 6 natomiast stwierdza, że minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi w drodze rozporządzenia sposób podziału środków pomiędzy budżety poszczególnych wojewodów, uwzględniając w szczególności liczbę nauczycieli zatrudnionych w poszczególnych województwach, formy doskonalenia zawodowego dofinansowywane ze środków oraz szczegółowe kryteria i tryb przyznawania tych środków.

Ust. 6 jest zatem podstawą Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie sposobu podziału środków na wspieranie doskonalenia zawodowego nauczycieli pomiędzy budżety poszczególnych wojewodów, form doskonalenia zawodowego dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych w budżetach organów prowadzących szkoły, wojewodów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz szczegółowych kryteriów i trybu przyznawania tych środków (DzU nr 46, poz. 430), które w § 2 ust. 1 stwierdza, iż
ze środków na doskonalenie zawodowe nauczycieli dofinansowuje się:

1. organizację doradztwa metodycznego,

2. organizację szkoleń, seminariów oraz konferencji szkoleniowych,

3. przygotowanie materiałów szkoleniowych i informacyjnych,

4. organizację warsztatów metodycznych i przedmiotowych,

5. organizację doskonalenia zawodowego nauczycieli,

6. szkolenie rad pedagogicznych.

Ust. 2 w § 2 mówi, iż
dofinansowuje się w całości lub części:

1. opłaty za studia,

2. opłaty za kursy doskonalące i kwalifikacyjne oraz inne formy doskonalenia,

3. koszty przejazdów oraz zakwaterowania i wyżywienia nauczycieli, którzy na podstawie skierowania udzielonego przez dyrektora szkoły uczestniczą w różnych formach doskonalenia zawodowego, a w szczególności uzupełniają lub podnoszą kwalifikacje.

Ponadto § 6 obliguje dyrektora do opracowania wieloletniego planu doskonalenia zawodowego w oparciu o:

1. program rozwoju szkoły i związane z tym potrzeby kadrowe,

2. plany rozwoju zawodowego poszczególnych nauczycieli,

3. wnioski nauczycieli o dofinansowanie doskonalenia zawodowego.

W oparciu o powyższe oraz coroczne wytyczne organu prowadzącego
w szkołach funkcjonują regulaminy dofinansowywania nauczycieli kształcących się. Wytyczne mogą wyglądać następująco: ustala się, że maksymalna kwota dofinansowania nauczyciela podnoszącego kwalifikacje oraz doskonalącego się w ramach przyznanych szkole środków może wynosić:

1. do 50% ponoszonych opłat za studia,

2. do 60% ponoszonych opłat za kursy doskonalące i kwalifikacyjne w przypadku skierowania przez dyrektora,

3. do 70% ponoszonych opłat za formy kształcenia w zakresie podnoszenia kwalifikacji w zakresie nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych.

W praktyce doskonalenie nauczyciela wygląda w sposób następujący:

1. nauczyciel zgłasza dyrektorowi chęć podjęcia kursu (kwalifikacyjnego, doskonalącego lub studiów), dyrektor natomiast ma prawo uznać, czy dany kurs wpływa na podniesienie poziomu pracy i czy jest zasadny z punktu widzenia potrzeb szkoły,

2. dyrektor kieruje nauczyciela do odbycia kursu, którego realizacja jest niezbędna z punktu widzenia rozwoju szkoły.

Ten drugi przypadek ma np. miejsce w sytuacji kiedy szkoła, po uprzednio złożonym wniosku do organu nadzoru pedagogicznego, otrzymała pracownię komputerową ze środków unijnych EFS. Jednym z warunków jej otrzymania jest przeszkolenie informatyka oraz trzech nauczycieli na kursach informatycznych, niezbędnych do efektywnego korzystania z pracowni. Dyrektor mający ogląd w kwestii umiejętności nauczycieli w pracy z komputerem (kurs nie jest dla początkujących), kieruje wspomnianą trójkę do odbycia przeszkolenia. Może się zdarzyć, że nauczyciel po odbyciu kursu z przyczyn życiowych zmienia miejsce zamieszkania, a tym samym i miejsce pracy. W takiej sytuacji z końcem roku szkolnego z reguły następuje rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. Oznacza to nieprzymuszoną wolę obu stron do rozwiązania stosunku pracy. Forma ta jest dopuszczalna w ciągu roku szkolnego, aczkolwiek w tym okresie dyrektor może na nią nie wyrazić zgody.

Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron nie pociąga za sobą żadnych konsekwencji w kwestii np. regulacji jakichkolwiek zobowiązań przez nauczyciela.

Zatem żądanie dyrektora zwrotu pieniędzy za odbyte kursy jest bezpodstawne. Ponieważ:

1. na kurs komputerowy sam skierował danego nauczyciela, trudno było w tym momencie wyrokować, czy stosunek pracy będzie trwał jeszcze np. 10 lat, czy z przyczyn osobistych (np. przeprowadzka nauczyciela) zostanie rozwiązany po roku,

2. nie funkcjonuje w żadnym akcie prawnym dotyczącym doskonalenia zawodowego jakakolwiek wzmianka na temat sytuacji, w której nauczyciel zobowiązany byłby do zwrotu kosztów poniesionych przez szkołę na rzecz jego dokształcania.

Wojciech Melosik – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 62.