Pytanie:

Czy szkoła może wprowadzić w Statucie zapisy dotyczące ogólnych zasad stroju i wyglądu ucznia - np. zmiana obuwia, długość spódnic, zakaz noszenia kolczyków w brwi itp., czy będzie to już stanowiło naruszenie wolności człowieka, o którym wspomina Konstytucja RP. Jeśli prawo dopuszcza takich zapisów w Statucie i nie koliduje to / lub jest niezależne od zapisów zawartych w Konstytucji, to czy można prosić o podanie nr artykułu / rozdziału / rozporządzenia, na który może powoływać się szkoła wprowadzając takie zapisy.

Odpowiedź:

To statut szkoły ma określać obowiązki ucznia z uwzględnieniem obowiązków w zakresie przestrzegania zasad ubierania się uczniów na terenie szkoły lub noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju (art. 99 pkt 3 Prawa oświatowego).

Zatem w statucie szkoła może uregulować zasady ubieranie się ucznia (nie wyglądu ucznia) oraz zasady noszenia jednolitego stroju (jeżeli taki obowiązuje). Art. 100 Prawa oświatowego określa zasady wprowadzania na terenie szkoły jednolitego stroju. Wzór jednolitego stroju ustala dyrektor szkoły w uzgodnieniu z radą rodziców i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego.

W szkołach, w których nie wprowadzono obowiązku noszenia przez uczniów jednolitego stroju, oraz w szkołach,  w których nie tworzy się rad rodziców, statut szkoły określa zasady ubierania się uczniów na terenie szkoły (art. 100 ust. 6 Prawa oświatowego).

Regulacja umożliwia określenie zasad ubierania się uczniów na różne zajęcia, np. z wychowania fizycznego (np. kolor koszulek, spodenek) lub w zakresie stroju galowego (np.: dziewczęta – biała koszula, czarna, grantowe spodnie lub spódnica, ciemna sukienka, chłopcy -itd.)

Wydaje się na tle powyższych uregulowań prawnych, że wprowadzenie do statutu „zasad wyglądu” jest nieuprawnionym rozszerzeniem zapisu art. 99 pkt 3 Prawa oświatowego: „zasady ubierania się na terenie szkoły”. Może naruszać m.in. zasady wolności konstytucyjnej sumienia i wyznania, ograniczać dostęp do pobierania nauki i/lub uczestniczenia w życiu szkoły.

Zatem przy takiej interpretacji nie można wprowadzać zapisów dotyczących wyglądu ucznia. Należy unikać pojęć niedookreślonych „schludnego wyglądu”, „stosownego stroju”. Można zapisać regulacje w zakresie wulgarnych i obraźliwych nadruków.

Istnieje również interpretacja, która wskazuje że art. 99 Prawa oświatowego wskazuje minimum obowiązków ucznia, jakie powinny znaleźć się w statucie, w tym kwestie dotyczące zasad ubierania się i stroju.

Przy takim założeniu, szkoła może (ale nie musi) określić w statucie także inne obowiązki uznane za istotne w danej szkole, np. zasady wyglądu ucznia na terenie szkoły. Jeśli w statucie znajdzie się zapis, że w szkole nie jest akceptowany „ekstrawagancki wygląd”, to nadal nie jest to precyzyjne kryterium. Praktyka wskazuje, że aby osiągnąć jednoznaczność w pojęciu „wygląd ucznia” szkoły wskazują w statutach zakazy, np. w szkole obowiązuje zakaz noszenia dredów, zakaz percingu, zakaz farbowania włosów, itp.

Zatem finalnie decyzje należy do rady pedagogicznej. Można wcześniej skonsultować się z właściwym kuratorem, w jaki sposób interpretuje zapisy Prawa oświatowego w zakresie wyglądu ucznia.

Podstawa prawna:

• 99, art. 100 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.).