PYTANIE

Jestem nauczycielem dyplomowanym w ogólnodostępnym gimnazjum.

Czy prowadząc zajęcia ze swojego przedmiotu w ramach nauczania indywidualnego z uczniem upośledzonym w stopniu lekkim, mam prawo otrzymywać wynagrodzenie zgodnie z moim wykształceniem, czy, jak mi się proponuje, stawkę stażysty? Stawkę stażysty uzasadnia się tym, że nie mam kwalifikacji, (tzn. oligofrenopedagogiki). Ale przecież ja nie uczę w gimnazjum specjalnym, tylko w ogólnodostępnym, a rodzice posłali tu swoje dziecko świadomie. Uważam, że powinnam tylko dostosować program.

ODPOWIEDŹ

Odpowiedzi na pytanie należy szukać przede wszystkim w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (DzU z 2009 r. nr 50, poz. 400). Na podstawie delegacji z art. 9 ust. 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) rozporządzenie to określa w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do poszczególnych typów szkół. Tak więc, zgodnie z § 3 rozporządzenia, kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w gimnazjach posiada osoba, która ukończyła:

a) studia wyższe na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

b) studia wyższe na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

c) studia wyższe na kierunku (specjalności) innym niż wyżej wymienione i studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Zawarte w przepisie pojęcia: „studia wyższe” i „przygotowanie pedagogiczne” zostały zdefiniowane w § 1 rozporządzenia. Otóż pod pojęciem studiów wyższych należy rozumieć zarówno studia magisterskie, jak i studia pierwszego stopnia (tzn. licencjackie, inżynierskie lub studia wyższe zawodowe). Z kolei przygotowanie pedagogiczne oznacza nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin, w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin, z zastrzeżeniem § 26. O posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy dyplom ukończenia studiów lub inny dokument (np. zaświadczenie) wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego.

Wymóg posiadania przygotowania z zakresu oligofrenopedagogiki dotyczy, zgodnie z § 14 ust. 1 rozporządzenia, nauczycieli szkół specjalnych, w tym gimnazjów specjalnych, dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym.

Ustęp 2 § 15 Ramowego statutu publicznego gimnazjum, będącego załącznikiem nr 3 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624, z późn. zm.), dodany rozporządzeniem zmieniającym z dnia 31 stycznia 2002 r. (DzU z 2002 r. nr 10, poz. 96), stanowi, że w gimnazjach integracyjnych i w gimnazjach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających specjalne przygotowanie pedagogiczne, a więc również z zakresu oligofrenopedagogiki.

Z przytoczonych przepisów jasno wynika, że nauczyciel zatrudniony w gimnazjum, które nie ma statusu gimnazjum specjalnego lub integracyjnego nie ma obowiązku posiadania przygotowania z zakresu oligofrenopedagogiki. Brak takiego przygotowania nie oznacza w tym przypadku braku kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela w tego typu szkole. Jak wspomniano wyżej, kwalifikacje nauczyciela rozpatruje się w odniesieniu do typu szkoły, w której nauczyciel ma być lub jest zatrudniony. Nie ma więc podstaw, aby traktować takiego nauczyciela dla celów płacowych jak nauczyciela stażystę.

Z pewnością w opisanym przypadku znajdzie zastosowanie § 6 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU z 2007 r. nr 83, poz. 562, z późn. zm.). W myśl tego przepisu nauczyciel jest obowiązany dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom. Dostosowanie wymagań następuje na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej.

Krystyna Więcławska-Stysz – prawnik, zajmuje się prawem pracy i prawem oświatowym