Pytanie:

Jestem nauczycielem mianowanym zatrudnionym na pół etatu w szkole ponadgimnazjalnej. Dodatkowo pracowałam od września 2014 w gimnazjum na pół etatu z umową na rok szkolny do 31 sierpnia 2015. Od kwietnia 2015 przebywam na zwolnieniu lekarskim (jestem w ciąży). Chciałabym się dowiedzieć, czy po porodzie otrzymam zasiłek macierzyński za pracę w gimnazjum? Czy przebywając na urlopie macierzyńskim w szkole ponadgimnazjalnej (później jeszcze na zaległym urlopie), będę mogła jednocześnie od września 2016 podjąć pracę w innej szkole na cały etat, nie tracąc świadczeń ze szkoły ponadgimnazjalnej oraz z ZUS-u?

Odpowiedź:

Tak, z umowy na czas określony także otrzyma Pani zasiłek macierzyński. Zgodnie bowiem z art. 30 ust. 4 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 Kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu, przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.

Zakładam, że umowa zawarta do 31 sierpnia została przedłużona do dnia porodu. Nie zawiera się żadnej dodatkowej umowy, a jedynie informuje pisemnie pracownicę w ciąży o przedłużeniu umowy. Dokument ten włącza się do akt pracowniczych. Z dniem porodu umowa o pracę rozwiązuje się, a pracownica zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego (dzień porodu jest pierwszym dniem zasiłku macierzyńskiego). Tracąc status pracownika z dniem porodu, traci się prawo do urlopu macierzyńskiego w gimnazjum, ale zachowuje się prawo do zasiłku.

Przepisy Kodeksu pracy przewidują możliwość wykonywania pracy tylko w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego, zaś odnośnie do podstawowego urlopu, to nie dotyczą go żadne regulacje. Można z tego wnioskować, że praca na urlopie macierzyńskim jest wprawdzie dozwolona, ale tylko wtedy, gdy chodzi o dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski. Obowiązujące przepisy w art. 1821 § 5 k.p. oraz w art. 1821a § 6 k.p. dopuszczają wprost i bez dodatkowych ograniczeń wykonywanie przez pracownika w okresie dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego pracy na rzecz pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim wypadku pracownik otrzymuje jednocześnie wynagrodzenie za pracę i zasiłek macierzyński. Oba te świadczenia są przy tym wypłacane w wysokościach proporcjonalnych do wymiaru czasu pracy oraz wykorzystywanego urlopu, który jest udzielany tylko na część dnia lub w niektóre dni.

Istnieje jednak możliwość podjęcia pracy w czasie urlopu macierzyńskiego (zarówno podstawowego, jak i dodatkowego) na podstawie cywilnoprawnej – u tego samego lub innego pracodawcy. Zawarcie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło nie powoduje automatycznego naruszenia prawa pracy, nawet jeżeli pracownica podejmie pracę w czasie podstawowego urlopu macierzyńskiego u swojego macierzystego pracodawcy. Obowiązujące przepisy nie sankcjonują świadczenia pracy w okresie urlopu macierzyńskiego utratą prawa do zasiłku macierzyńskiego. Taka sankcja została natomiast przewidziana m.in. za niezgodne z celem wykorzystywanie zwolnienia chorobowego.

Należy jednak mieć na uwadze, że urlop macierzyński powinien z zasady polegać na nieświadczeniu w tym okresie pracy – w celu odpoczynku po porodzie i sprawowania opieki nad dzieckiem. Fakt takiego zatrudnienia, szczególnie w trakcie podstawowego urlopu macierzyńskiego, może być zatem wnikliwie badany przez inspektora pracy w wypadku kontroli. Weryfikacji może podlegać zgodność rodzaju umowy (cywilnoprawnej) z warunkami, w jakich jest wykonywana praca. Jeżeli w rzeczywistości odpowiada ona typowemu zatrudnieniu pracowniczemu, pracodawca może się spodziewać zarzutu obejścia stosunku pracy przez umowę prawa cywilnego oraz akceptacji nieprawidłowego wykorzystywania urlopu macierzyńskiego przez pracownika.

W pytaniu nie określono, czy nauczycielka będzie ubiegała się również o urlop rodzicielski. Dla wysokości wypłacanego zasiłku macierzyńskiego (60, 80 lub 100% podstawy zasiłku) ma istotne znaczenie moment złożenia wniosku o urlop oraz rodzaj urlopu, o jaki pracownik wnioskuje. Miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru, a za okres urlopu rodzicielskiego – w wysokości 60% podstawy wymiaru. W niektórych jednak wypadkach za okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego pracownikowi będzie przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

W sytuacji, gdy nauczycielka zadeklaruje, że od razu wykorzysta cały przysługujący jej urlop (w sumie 52 tygodnie), to zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru będzie jej przysługiwał przez cały ten okres (urlop macierzyński, urlop dodatkowy oraz urlop rodzicielski). W razie rezygnacji z całości lub części urlopu macierzyńskiego i/lub urlopu rodzicielskiego oraz powrotu do pracy będzie jej przysługiwało wyrównanie do 100% podstawy wymiaru zasiłku. Wysokość zasiłku macierzyńskiego pomniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu.