PYTANIE

Proszę o odpowiedź na poniższe pytania.

1. Czy uczeń może skopiować swoją zakupioną legalnie płytę audio CD na prywatny odtwarzacz MP3 oraz z tego odtwarzacza słuchać muzyki poza szkołą i na terenie szkoły?

2. Czy uczeń może skopiować płytę CD zakupioną przez szkołę na prywatny odtwarzacz MP3 oraz z tego odtwarzacza słuchać muzyki poza szkołą i na terenie szkoły?

3. Czy utwór muzyczny MP3 skopiowany z internetu może być opublikowany na stronie intranetowej szkoły i stronie internetowej szkoły?

4. Czy uczeń może skopiować płytę CD zakupioną przez szkołę i umieścić ją na stronie intranetowej i na stronie internetowej szkoły?

ODPOWIEDŹ

1. Tak. Uczeń może skopiować swoją zakupioną legalnie płytę na prywatny odtwarzacz MP3 oraz z tego odtwarzacza słuchać muzyki poza szkołą i na terenie szkoły. Możliwe jest to w ramach tzw. użytku osobistego (art. 23). Wolno kopiować muzykę z legalnie nabytego nośnika na inny nośnik lub zrobić z płyty audio MP3 i odsłuchiwać je na odtwarzaczu, ale tylko i wyłącznie na własny osobisty użytek. Dozwolony użytek osobisty polega na tym, że osoba (w tym nauczyciel i uczeń), mimo że nie ma prawa autorskiego do utworu, może z niego korzystać dla własnych prywatnych potrzeb w kręgu osób pozostających w związku osobistym, bez ponoszenia opłat. Takim związkiem może być związek pokrewieństwa, powinowactwa i stosunku towarzyskiego. Zatem każdy (również uczeń i nauczyciel) może korzystać z już rozpowszechnionych utworów (dostępnych publicznie), np. książek, filmów, zdjęć, muzyki – we własnym zakresie, niezależnie od celów, którym to ma służyć (np. naukowych, czy kolekcjonerskich). Co więcej może takie utwory udostępnić komuś z rodziny czy koledze (np. pożyczyć). Dozwolone jest również odtwarzanie płyty na imprezach towarzyskich czy wykonywanie utworu muzycznego, np. w gronie rodzinnym.

2. Tak. Możliwe jest to w ramach tzw. użytku osobistego (art. 23). Uczeń może skopiować płytę zakupioną przez szkołę na prywatny odtwarzacz MP3 oraz z tego odtwarzacza słuchać muzyki poza szkołą i na terenie szkoły. Szkoła może nieodpłatnie udostępniać egzemplarze utworów rozpowszechnionych (np. legalnie zakupione płyty audio) – art. 28. Nieodpłatne udostępnianie należy rozumieć jako użyczenie. Użyczeniem egzemplarzy utworu jest ich przekazanie do ograniczonego czasowo korzystania, niemające na celu bezpośredniego lub pośredniego uzyskania korzyści majątkowej. Jednak warunkiem legalnego użyczania jest korzystanie z egzemplarzy utworów rozpowszechnionych, tzn. takich, które za zezwoleniem twórcy zostały w jakikolwiek sposób udostępnione publicznie (np. przez opublikowanie). W praktyce sposób udostępniania i jego zakres w dużym stopniu uzależniony jest od nośnika, na jakim utwór został utrwalony (np. książka, płyta, plik elektroniczny). Sporządzając kopie tych utworów, uczeń korzysta bowiem z instytucji dozwolonego użytku prywatnego, czyli sporządza kopię dla własnych osobistych potrzeb. Może on zwielokrotnić , nawet w całości, wypożyczoną książkę czy płytę.

3. Szkoła nie może umieścić utworu muzycznego (np. MP3) pobranego z Internetu na stronie internetowej szkoły. Dotyczy to również w zasadzie zamieszczania utworów na stronie intranetowej (wewnętrznej stronie szkoły dostępnej dla uczniów lub nauczycieli). Umieszczenie każdego rodzaju dzieła na stronach internetowych nie oznacza możliwości jego bezpłatnego kopiowania, a jedynie bezpłatną dostępność. Zawartość strony internetowej, a czasami sama strona internetowa, jest chroniona jak każdy utwór lub przedmiot praw pokrewnych, np. książka, podręcznik, film czy utwór muzyczny. Jeżeli szkoła chce użyć utworu – np. zdjęcia, rysunku, filmu, tekstu, utworu muzycznego pozyskanego z internetu – na własnej stronie internetowej, innym miejscu w sieci, czy intranecie – zawsze musi uzyskać zgodę podmiotu uprawnionego (np. autora, artysty wykonawcy, producenta, nadawcy, wydawcy) – art. 27, art. 50.

4. Uczeń nie może zamieszczać skopiowanych płyt audio na stronie intranetowej i internetowej szkoły bez zgody uprawnionych do tych utworów muzycznych (nawet, jeżeli płyta została nabyta legalnie przez szkołę). Nie mieści się to bowiem w dozwolonym użytku osobistym przysługującym uczniowi (zob. pkt 1). Takie działanie jest już rozpowszechnianiem (w odróżnieniu od korzystania) i wymaga zgody uprawnionych (np. autora, kompozytora, artysty wykonawcy, producenta). Szkoła nie może udzielić takiej zgody, bowiem nie ma praw do tych utworów, jest jedynie właścicielem nośnika, na którym utwory muzyczne zostały utrwalone (art. 23, art. 50).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (DzU z 2006 r. nr 90, poz. 631, z późn. zm.), art. 23, 27, 28, 50.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.