PYTANIE

Czy w przypadku, gdy w trakcie roku szkolnego nastąpił zgon ucznia

(nauczany indywidualnie, upośledzony umysłowo w stopniu głębokim, nieletni), należy wszcząć procedurę skreślenia z listy uczniów zgodną z k.p.a., taką jak w innych przypadkach skreślania z listy uczniów?

ODPOWIEDŹ

W mojej ocenie, w przedstawionych, szczególnych okolicznościach
nie będziemy mieć w ogóle do czynienia ze skreśleniem ucznia w rozumieniu art. 39 ust. 2 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), na podstawie którego prowadzone jest postępowanie administracyjne zakończone wydaniem decyzji administracyjnej. Wobec braku jasnych regulacji, analizując opisany przez Panią przypadek, należy kierować się tzw. zdrowym rozsądkiem oraz specyfiką sytuacji. Moim zdaniem
nie ma przeszkód, aby akt zgonu ucznia potraktować jako podstawę do dokonania adnotacji w księdze uczniów o opuszczeniu szkoły przez ucznia, w oparciu o zdanie drugie § 4 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (DzU nr 23, poz. 225 z późn. zm.), które brzmi: „W księdze uczniów odnotowuje się datę ukończenia szkoły albo datę i przyczynę opuszczenia szkoły przez ucznia.”. Taka czynność materialno-techniczna powinna wskazywać jako datę „opuszczenia” szkoły datę śmierci oznaczoną w akcie zgonu, a jako przyczynę – śmierć ucznia. Zdaję sobie sprawę, że w rozpatrywanym kontekście niefortunnie brzmi sformułowanie „opuszczenie szkoły przez ucznia”, jednak ze względu na niewątpliwą osobliwość i delikatność sytuacji oraz jej odbiór w środowisku szkolnym, celowe jest elastyczne podejście do interpretacji tego pojęcia.

Trudno sobie wyobrazić, żeby w przypadku śmierci ucznia, dyrektor szkoły zmuszony był załatwić sprawę w drodze decyzji administracyjnej o skreśleniu ucznia z listy uczniów. Przypomnę, że niezależnie od procedury i wymogów dotyczących decyzji administracyjnej przewidzianych w Kodeksie postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r. (DzU z 2000 r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm.),
dyrektor szkoły może wydać decyzję o skreśleniu ucznia z listy uczniów tylko w przypadkach określonych w statucie szkoły, na podstawie uchwały rady pedagogicznej oraz po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Warto w tym miejscu pokreślić, że art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty nie stanowi jeszcze wystarczającej, samoistnej podstawy uprawniającej dyrektora do skreślenia ucznia z listy uczniów – taka norma prawna powinna się znajdować w statucie szkoły. Co więcej, jestem zdania, że statut szkoły w ogóle nie powinien wymieniać śmierci ucznia wśród przypadków uprawniających dyrektora do skreślenia ucznia z listy uczniów. Art. 60 ust. 1 ustawy o systemie oświaty określa to, co przede wszystkim powinien precyzować statut szkoły, wymieniając w pkt 7 „prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły”. Śmierci ucznia nie można w żaden sposób zakwalifikować jako sytuacji związanej z prawami i obowiązkami uczniów, w której organ administracyjny (w tym przypadku dyrektor szkoły) ma jakikolwiek luz decyzyjny w omawianym zakresie. Konsekwentnie niecelowe wydaje się także w tym kontekście omawianie sprawy śmierci ucznia podczas posiedzenia rady pedagogicznej oraz zasięganie opinii samorządu uczniowskiego.

Tomasz Lewicki –
prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.