Pytanie:

Czy należy płacić godziny ponadwymiarowe nauczycielowi, który wyszedł z młodzieżą na zawody sportowe czy wycieczkę, w czasie swoich zajęć lekcyjnych:?

Odpowiedź:

Nie. Udział w wycieczce w charakterze opiekuna nie jest uznawane za realizację zajęć dydaktycznych, wychowawczych ani opiekuńczych. Jest to bowiem wykonywanie innych zadań statutowych szkoły. To samo dotyczy zawodów sportowych. Z tego względu nauczycielowi, który uczestniczył w wycieczce szkolnej, zawodach, nie przysługuje wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Dotyczy to także godzin ponadwymiarowych, które nie zostały zrealizowane w wyniku wyjazdu na wycieczkę, zawodowy. Nie można bowiem uznać, by nauczyciel był w gotowości do realizacji tych zajęć.

Uzasadnienie:

Zagadnienie płatności za nieprzepracowane godziny ponadwymiarowe nie zostało uregulowane w przepisach Karty Nauczyciela. Kwestia ta nie może być także ustalana w regulaminach wynagradzania, których zakres regulacji ogranicza się wyłącznie do szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe (wyrok WSA w Olsztynie z 24 czerwca 2008 r.).

Z zasady wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, zaś za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy poszczególne przepisy prawa pracy tak stanowią.

Nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, tylko i wyłączenie jeżeli był gotów do ich wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących szkoły (art. 81 § 1 Kodeksu pracy). M.in. w uchwale SN z 29.03.1989 r., III PZP 53/88 podkreślono, że określone w art. 35 ust. 3 KN wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe należy się za godziny faktycznie zrealizowane. Sąd Najwyższy stwierdził, że  zachowanie prawa do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe dotyczy zdarzeń trudnych do przewidzenia przez szkołę i nauczyciela, jak np. przerwy w nauczaniu spowodowanej warunkami atmosferycznymi czy nieusprawiedliwionej absencji uczniów. Przesłanką istnienia prawa do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy jest pozostawanie w gotowości do wykonywania pracy w szkole, przez co należy rozumieć:

• istnienie zamiaru wykonywania pracy,
• istnienie realnej możliwości jej wykonywania,
• uzewnętrznienie woli jej świadczenia,
• pozostawanie w dyspozycji pracodawcy przez cały czas niemożności wykonywania pracy – z reguły w szkole lub w innym miejscu wyznaczonym przez dyrektora (wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2009 r., wyrok Sądu Najwyższego z 20 listopada 2007 r.).

Zatem w każdym przypadku należy sprawdzać prze pryzmat powyższych przesłanek czy nauczyciel ma prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.

Podstawa prawna:

• 30, art. 35 ust. 3, art. 42 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1762),
• 80, art. 81 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1328 ze zm.).