Urlop zdrowotny a działalność gospodarcza
Odpowiada
29.09.2014
dr Adam Balicki
Prawnik
PYTANIE
Czy nauczyciel prowadzący własną działalność gospodarczą może wykorzystać urlop zdrowotny?
ODPOWIEDŹ
Regulacje dotyczące urlopu dla poratowania zdrowia zostały zawarte w przepisach art. 73 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.) oraz w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27 października 2005 r. w sprawie orzekania o potrzebie udzielania nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia (DzU nr 233, poz. 1991). Zgodnie z przywołaną ustawą nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, który przepracował w szkole co najmniej 7 lat, może skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia w celu przepracowania zaleconego leczenia w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo jednego roku. W całej swojej karierze zawodowej nauczyciel może przebywać na wspomnianym urlopie 3 lata. Nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa uprawnienia emerytalne. Zgodnie z przepisem art. 73 ust. 5 przywołanej ustawy nauczyciel przebywający na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych.
Jednakże zgodnie z przepisem art. 73 ust. 7 przywołanej ustawy w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może:– nawiązać stosunku pracy, – podjąć działalności zarobkowej.Jeżeli nauczyciel nawiąże stosunek pracy lub podejmie działalność zarobkową, dyrektor szkoły ma obowiązek odwołać go ze wspomnianego urlopu, określając termin, w którym nauczyciel jest obowiązany do powrotu do pracy.
Mając na uwadze powyższe, prowadzenie działalności gospodarczej jest działalnością zarobkową, a więc nauczyciel nie może prowadzić jej podczas urlopu dla poratowania zdrowia. Dotyczy to również sytuacji, gdyby działalność ta była rozpoczęta przed rozpoczęciem wspomnianego urlopu. Dlatego jeżeli chce Pan skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia, powinien Pan działalność gospodarczą zawiesić lub zamknąć.
Należy zwrócić uwagę, że toczące się obecnie prace nad nowelizacją ustawy Karta Nauczyciela w dużej mierze dotyczą również zmian w zasadach udzielania i odbywania urlopu dla poratowania zdrowia. Jedną z proponowanych zmian jest właśnie doprecyzowanie przepisu, zgodnie z którym w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. Zgodnie ze wspomnianym projektem zmian z przywołanego przepisu powinno jasno wynikać, że w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może zarówno nawiązać stosunku pracy lub podjąć działalności zarobkowej, jak i kontynuować dodatkowego zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej.
dr Adam Balicki – pracownik naukowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Autor publikacji z zakresu prawa oświatowego.
Jak Pan odniósłby się do wyroku z linku poniżej, w którym uznano że, nauczyciel nie musi jednak zawieszać działalności, ale może zatrudnić osobę do zastąpienia go w pracy na okres urlopu. Czy obecnie prawo na to pozwala i nie trzeba odwoływać się do sądu?
https://www.prawo.pl/oswioata/urlop-dla-poratowania-zdrowia-nie-wymaga-wyrejestrowania-wlasnej,495793.html
Uzyskiwanie przez nauczyciela dodatkowego dochodu przez prowadzenie własnej działalności gospodarczej nie może pozbawiać go urlopu dla poratowania zdrowia – orzekł Sąd Najwyższy i zaznaczył, że istotne jest niewykonywanie osobiście tej działalności. Celem takiego urlopu jest profilaktyka. – to jak z tym jest?
https://www.prawo.pl/oswiata/urlop-dla-poratowania-zdrowia-nie-wymaga-wyrejestrowania-wlasnej,495793.html
Sygnatura akt I PK 238/18, wyrok Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 7 listopada 2019 r.
Urlop przysługiwał
Sąd Rejonowy 7 listopada 2017 r. uznał, że powódce urlop przysługuje na podstawie art. 73 Karty Nauczyciela. Według tego przepisu nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole w wymiarze nie niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia:
w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia:
a) choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub
b) choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę, lub
na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową
– w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku.
Dyrektor szkoły udzielił Ilonie L. urlopu od lutego 2017 r. do lutego 2018 r. W tym okresie nauczycielka nie prowadziła zajęć w swojej szkole, zatrudniła lektora, a czynności organizacyjne powierzyła mężowi.
Zarejestrowana działalność
Sąd Apelacyjny, na skutek apelacji dyrektora Liceum zmienił wyrok i oddalił powództwo. Przyjął bowiem, że powódka straciła prawo do urlopu, gdyż podjęła działalność zarobkową. Sąd II instancji uznał, że już sam wpis do rejestru działalności gospodarczej i niewyrejestrowanie na czas korzystania z urlopu – prowadzi do osiągnięcia zarobków.
Według Karty Nauczyciela, w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. W przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje nauczyciela z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel obowiązany jest do powrotu do pracy (art. 73 ust. 7).
Skarga kasacyjna powódki
Powódka nie zgodziła się z tym orzeczeniem i za pomocą pełnomocnika wniosła skargę kasacyjną do Izby Pracy SN. W kasacji zarzuciła wyrokowi błędną wykładnię art. 73 ust. 3 Karty Nauczyciela, przez przyjęcie, że nieważne jest, że nauczyciel osobiście nie wykonuje pracy.
Pełnomocnik skarżącej radca prawny Wioletta Rogalska-Paluch przekonywała, że istotny jest cel przepisu, a nie formalistyczne podejście. A celem przepisu o urlopach dla poratowania zdrowia była profilaktyka chorób zawodowych.
W odpowiedzi pełnomocnik Liceum, radca prawny Michał Poradziński, stwierdził, że urlop jest daleko idącym przywilejem nauczycieli i chodzi o wykorzystanie urlopu zgodnie z przeznaczeniem, gdyż jest to ogromne obciążenie finansowe dla pracodawcy.
Co do rozumienia ” inna działalność zarobkowa”, to według pozwanej szkoły, nie ma zastosowania art. 17 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach społecznych na wypadek choroby i macierzyństwa, gdyż ubezpieczenie należy do innej dziedziny. Dyrektor odwołał powódkę z urlopu, bo miała inne dochody – oświadczył mec. Poradziński.
Na to przewodnicząca składu zapytała, czy gdyby nauczycielka wygrała w TOTOLotka, to też by musiała oddać uposażenie?
SN uchyla wyrok SA
Sąd Najwyższy orzekł, że skarga kasacyjna była zasadna i 7 listopada br. uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego.
SN przypomniał, że jeśli zwrotów zawartych w Karcie Nauczyciela nie da się wyłożyć, to stosować należy wykładnię celowościową.
– Celem urlopu dla poratowania zdrowia jest zapobieżenie rozwojowi chorób nauczyciela, gdy nauczyciel ma dolegliwości, ale jeszcze nie tak zaawansowane, by musiał brać zwolnienie lekarskie – wyjaśniała sędzia sprawozdawca Romualda Spyt. – Fakt, że nauczyciel nie wykonywał osobiście działalności ma znaczenie, zaś uzyskiwanie dodatkowych dochodów nie może pozbawiać nauczyciela urlopu zdrowotnego – dodała.
SN zauważył, że z Karty Nauczyciela nie wynika, że można wziąć bezpłatny urlop.
Zmiana legislacyjna Karty Nauczyciela, która miała miejsce w 2004 r. nie oznacza, że nauczyciel nie może podejmować żadnej pracy. Chodzi o to, by przepis o urlopie dla poratowania zdrowia nie był okazją do podejmowania pracy zarobkowej, którą nauczyciel by mógł wykonywać , gdyby nie był zatrudniony w szkole.
Sygnatura akt I PK 238/18, wyrok Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 7 listopada 2019 r.
Czytaj więcej na Prawo.pl:
https://www.prawo.pl/oswiata/urlop-dla-poratowania-zdrowia-nie-wymaga-wyrejestrowania-wlasnej,495793.html