PYTANIE

Chciałabym dowiedzieć się, jak wygląda zatrudnianie tzw. specjalistów w szkole. Jak wiem, organ prowadzący przyznaje określoną liczbę godzin na pedagoga, logopedę, bibliotekę, która dzielona jest pomiędzy wymienione stanowiska.

Czy można zlikwidować stanowisko pedagoga na rzecz logopedy lub psychologa szkolnego? Czy dyrektor może podzielić godziny (20 godzin etatowych) między logopedę, psychologa i pedagoga? W konsekwencji nikt nie ma etatu, ale wszyscy są zatrudnieni.

ODPOWIEDŹ

O zatrudnieniu pedagoga, psychologa i logopedy w szkole decyduje jej dyrektor, który powinien wprowadzić stosowne zapisy do projektu arkusza organizacji na dany rok szkolny. Organ prowadzący, który zatwierdza arkusz organizacji może przyznać środki na ich zatrudnienie w liczbie godzin uzależnionych od potrzeb danej szkoły.

Uzasadnienie

Na mocy przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (DzU z 2003 r. nr 11, poz. 114) dyrektor szkoły jest zobowiązany zorganizować w szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczną, aby umożliwić zaspokojenie potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, wspomagać ich rozwój i efektywność uczenia się. Do realizacji zadań wynikających z tej pomocy w szkole mogą być zatrudnieni psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i doradcy zawodowi. Ponadto szkoła w tym zakresie współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi.

Pedagogów, psychologów i logopedów zatrudnia się w szkole, podobnie jak innych nauczycieli, na podstawie przepisów Karty Nauczyciela. Obowiązkowe pensum określa, w drodze uchwały, organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego.

Do zadań pedagoga należy w szczególności:

1) rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych;

2) określanie form i sposobów udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb;

3) organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli;

4) podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach, w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli;

5) wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli, wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach;

6) planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu, w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy;

7) działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.

Do zadań psychologa należy w szczególności:

1) prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących uczniów, w tym diagnozowanie potencjalnych możliwości oraz wspieranie mocnych stron ucznia;

2) diagnozowanie sytuacji wychowawczych w celu wspierania rozwoju ucznia, określenia odpowiednich form pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym działań profilaktycznych, mediacyjnych i interwencyjnych wobec uczniów, rodziców i nauczycieli;

3) organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli;

4) zapewnienie uczniom doradztwa w zakresie wyboru kierunku kształcenia i zawodu;

5) minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy wychowawczej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym ucznia;

6) wspieranie wychowawców klas oraz zespołów wychowawczych i innych zespołów problemowo-zadaniowych w działaniach wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach.

Do zadań logopedy należy w szczególności:

1) przeprowadzenie badań wstępnych, w celu ustalenia stanu mowy uczniów, w tym mowy głośnej i pisma;

2) diagnozowanie logopedyczne oraz – odpowiednio do jego wyników – organizowanie pomocy logopedycznej;

3) prowadzenie terapii logopedycznej indywidualnej i w grupach dzieci, u których stwierdzono nieprawidłowości w rozwoju mowy głośnej i pisma;

4) organizowanie pomocy logopedycznej dla dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu, przy ścisłej współpracy z pedagogami i nauczycielami prowadzącymi zajęcia korekcyjno-kompensacyjne;

5) organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli;

6) podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej, w tym współpraca z najbliższym środowiskiem ucznia;

7) wspieranie działań wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli, wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach.

Zatrudnienie pedagoga, psychologa i logopedy w szkole wymaga inicjatywy dyrektora, który odpowiada za organizację różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej w swojej placówce. Dyrektor na bieżąco powinien monitorować potrzeby uczniów, rodziców i nauczycieli w tym zakresie. Sygnałem do zatrudnienia specjalistów może być m.in. liczba opinii i orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania wydanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, skala problemów wychowawczych na terenie szkoły, pojawiające się zjawiska agresji, przemocy w środowisku szkolnym. Liczba godzin przeznaczonych na ten cel uzależniona jest również od rodzaju udzielanej pomocy, okresu czasu, na jaki ma być ona zorganizowana, rodzaju szkoły, liczby uczniów objętych daną formą pomocy i innych kryteriów specyficznych dla danej szkoły.

Jeżeli zatem w szkole zaistnieje potrzeba zorganizowania zadań z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej dyrektor szkoły powinien zaplanować zatrudnienie pedagoga, psychologa, logopedy czy doradcy zawodowego. Wymaga to wprowadzenia ich do projektu arkusza organizacji na dany rok szkolny. Organ prowadzący, który zatwierdza arkusz organizacji może przyznać środki na zatrudnienie specjalistów w liczbie godzin uzależnionych od potrzeb danej szkoły. Kilka szkół, prowadzonych przez ten sam organ prowadzący, mogą obsługiwać ci sami specjaliści, bowiem organ, może nałożyć na nich, obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.