PYTANIE

Naszą podstawową szkołę publiczną zlikwidowano w ubiegłym roku. Stała się filią publicznego zespołu szkół podstawowych i gimnazjalnych. Na dzień dzisiejszy władze gminy przymierzają się do odseparowania naszej filii od ww. zespołu i przekształcenia jej w szkołę niepubliczną.

Czy to jest zgodne z prawem administracyjnym? Czy jako rodzice, którzy mają na uwadze dobro swoich dzieci, możemy podjąć jakiekolwiek kroki w celu udaremnienia, naszym zdaniem, złych działań gminy?

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z art. 5 ust. 5g Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j.: DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny może przekazać, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, prowadzenie takiej szkoły.

Umowa, o której mowa w ust. 5g, określa w szczególności:

1) w przypadku szkoły podstawowej i gimnazjum – wskazanie, czy szkole ustala się obwód, a jeżeli szkole nie ustala się obwodu – warunki przyjmowania uczniów do szkoły;

2) tryb przejęcia szkoły lub placówki przez jednostkę samorządu terytorialnego w przypadkach, o których mowa w ust. 5j i 5k;

3) warunki korzystania z mienia przejętej szkoły lub placówki;

4) tryb kontroli przestrzegania warunków umowy;

5) warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.

Do szkoły lub placówki przejętej zgodnie z ust. 5g stosuje się przepisy dotyczące szkół i placówek publicznych prowadzonych przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne.

Jednostka samorządu może przekazać jedynie szkołę, która liczy nie więcej niż 70 uczniów. Wydaje się, że tę liczbę należy oszacować według stanu z chwili podjęcia uchwały przez organ stanowiący JST.

Wobec jednoznacznego brzmienia początkowych słów ust. 5g komentowanego artykułu nie może budzić wątpliwości, że przekazana do prowadzenia osobie fizycznej lub niesamorządowej osobie prawnej może być tylko szkoła publiczna, dla której organem prowadzącym jest JST.

Przekazanie w drodze umowy może nastąpić w dowolnie wybranym terminie (niekoniecznie tylko na koniec roku szkolnego czy też kalendarzowego) „na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny”. Oznacza to przede wszystkim wymaganie podjęcia stosownej uchwały organu stanowiącego JST będącej organem prowadzącym daną szkołę. Uchwała ta jest jedynie warunkowa, tzn. jej skutek prawny zależy od tego, czy właściwy kurator oświaty wyda pozytywną opinię w przedmiocie przekazania szkoły. Uchwałę, o której mowa art. 5 ust. 5g u.s.o., bądź jej projekt należy niezwłocznie (jakkolwiek ustawa nie zakreśla w tym celu konkretnego terminu) przekazać organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny do zaopiniowania. W każdym razie kurator oświaty powinien mieć możliwość wydania opinii najpóźniej przed zawarciem umowy o przekazanie szkoły do prowadzenia osobie fizycznej lub prawnej. Jeżeli zaś ta opinia jest negatywna (zob. niżej), to uchwała staje się bezprzedmiotowa i nie może być wykonana. Nieuzasadnione byłoby zatem twierdzenie, że wymóg uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty nie ma żadnego wpływu na ważność uchwały organu stanowiącego JST.

Oznacza to, że jednostka samorządu terytorialnego może przekazać filię osobie niebędącej jednostką samorządu terytorialnego do prowadzenia, ale to nadal będzie szkoła (filia szkoły) publiczna. Nie ma natomiast podstaw prawnych, aby jednostka samorządu terytorialnego przekazała szkołę do prowadzenia innej osobie i aby ta szkoła stała się szkołą niepubliczną.

Marta Handzlik – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, autorka publikacji z zakresu finansów w oświacie.