Pytanie:

Jestem pedagog szkolnym i bardzo często w ramach swoich godzin mam zlecane zastępstwa za nieobecnych nauczycieli. Oczywiście są niepłatne. Natomiast pani dyrektor ma podobną sytuację ale ona nie ma zastępstwa w ramach dyrektora tylko ma zastępstwa płatne. Dodam że nawet do 100 godzin rocznie lub więcej mam takich zastępstwa. Co z moimi obowiązkami jeżeli chodzę na zastępstwa. Taka samą sytuację ma pani która zajmuje się biblioteka i jest nauczycielem religii. Nasze zastępstwa zwane są w ramach pedagoga lub w ramach biblioteki.

Odpowiedź:

Formalnie nie ma przeciwwskazań prawnych do przydzielania doraźnych zastępstw pedagogowi, czy bibliotekarzowi. Z racji realizowania zajęć w zastępstwie nieobecnego nauczyciela zarówno pedagog, jak i bibliotekarz uprawniony jest do dodatkowego wynagrodzenia za każdą zrealizowaną godzinę zastępstwa, jeżeli w konsekwencji przekracza obowiązujący go wymiar zajęć.

Przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. Wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy (art. 35 ust. 2a i 3 Karty Nauczyciela).

Dyrektor nie ma podstaw, aby zlecać pedagogowi, bibliotekarzowi zastępstwa w godzinach, w których zgodnie z rozkładem zajęć realizuje obowiązki przypisane do swojego stanowiska. W takim wypadku dyrektor musiałby bowiem umożliwić nauczycielowi pozostanie dłużej na stanowisku pracy w celu realizacji obowiązków wynikających z zajmowanego stanowiska. Nauczyciel pedagog, czy bibliotekarz, nie powinien mieć przydzielanych zastępstw w godzinach swojej pracy. Jeżeli dyrektor zatrudnił nauczyciela na stanowisku pedagoga, bibliotekarza to nie może uniemożliwiać mu realizowania obowiązków wynikających z tego stanowiska.

Zatem w tym kontekście nie powinno dochodzić do takich sytuacji – przydzielanie godzin zastępstwa w czasie godzin pracy pedagoga, bibliotekarza. Obowiązkiem dyrektora jest zapewnienie pomocy nauczycielom w realizacji ich zadań, a także zapewnienie w miarę możliwości odpowiednich warunków organizacyjnych do realizacji zadań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowawczych (art. 7 Karty Nauczyciela).

Jeżeli dyrektor narusza tą zasadę nauczyciel może w takiej sytuacji zwrócić się do organu nadzoru pedagogicznego (kuratora). Nadzór ten polega m.in. na ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek (art. 55 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego). Ponadto jeżeli w związku z przydzielaniem godzin zastępstw dochodzi do przekroczenia obowiązującego wymiar zajęć nauczyciela za które nauczyciel nie ma dodatkowego wynagrodzenia  nauczyciel może sprawę zgłosić również do Państwowej Inspekcji Pracy.

Podstawa prawna:

• 35 ust. 2a, ust. 3, art. 6 pkt 1, art. 7 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1762),
• 55 ust. 1 pkt 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. 2021 r., poz. 1082).