PYTANIE

Niedawno naszej szkole zostało nadane imię. Nazwa szkoły brzmi: Zespół Szkół im. Jana Pawła II w...

Jeszcze przed uroczystością nauczyciele zgłaszali dyrektorce, że nadanie imienia zespołowi szkół jest niezgodne z prawem (Rozporządzenie Ministra Edukacji narodowej z dnia 9 lutego 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2007 r. nr 35, poz. 222). Jednak imię zostało nadane. Urząd gminy uważa, że wszystko jest w porządku, ponieważ urząd wojewódzki nie odesłał uchwał rady gminy do ponownego rozpatrzenia, dzięki czemu, choć błędne, są prawomocne. A sama dyrektorka nie wszczęła procedur wstrzymujących wykonanie uchwały rady pedagogicznej w sprawie nadania imienia zespołowi szkół. Mało tego na wydawanych dokumentach widnieje inna nazwa niż ta w uchwale rady gminy. Na świadectwach szkolnych nazwa szkoły brzmi: Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Zespole Szkół w... Jakie konsekwencje może ponieść dyrektor za stosowanie innej nazwy szkoły niż ta, która jest w uchwale, za niewszczęcie procedur wstrzymujących wykonanie uchwały rady pedagogicznej w sprawie nadania imienia zespołowi szkół?

ODPOWIEDŹ

Odpowiadając na powyższe pytanie, nie chcę się rozwodzić, ze względu na złożoność tematu, nad kwestią związaną z nadzorem prawnym wojewody. Dla porządku należy tylko odnotować w tym zakresie tylko należy, że zgodnie z art. 91 ust. 4 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) organ nadzoru, w przypadku nieistotnego naruszenia prawa nie stwierdza nieważności uchwały rady gminy, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem przepisów prawa. Taki akt prawny będzie posiadał moc obowiązującą, ale wówczas rada gminy musi się liczyć z ewentualną odpowiedzialnością odszkodowawczą w stosunku do podmiotów, którym taki akt mógł wyrządzić szkodę. Na marginesie można zaznaczyć, że pojęcie nieistotnego naruszenia prawa jest typowym przykładem zwrotu niedookreślonego, którego próba definicji sprowadza się w gruncie rzeczy jedynie do wskazywania przykładowych kryteriów mogących stanowić pomoc w ustaleniu, czy w danym przypadku mamy do czynienia z nieistotnym naruszeniem prawa.

Przechodząc do sedna sprawy, czyli do zagadnienia odpowiedzialności dyrektora szkoły z tytułu stosowania nazwy szkoły innej niż ta, która wynika z uchwały organu prowadzącego (rady gminy) należy ustalić, czy w ogóle możemy w tym przypadku mówić o odpowiedzialności, ewentualnie o tym, jaka jest podstawa wyciągania konsekwencji w stosunku do dyrektora.

W tym miejscu należy podkreślić, że niezgodność z prawem nadania nazwy dla zespołu szkół wcale nie jest taka oczywista, jak można by wywnioskować z tezy zawartej w pytaniu. Zwrócić należy uwagę chociażby na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 13 maja 2009 r. (sygnatura: IV S.A./GL 133/09) i zastosowaną przez sąd linię argumentacji. Zgodnie z § 1 ust. 4 ramowego statutu publicznej szkoły podstawowej (analogiczne przepisy dotyczą także innych typów szkół), stanowiącego załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624, z późn. zm.) szkole nadaje imię organ prowadzący na wniosek rady szkoły lub wspólny wniosek rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego. Zauważyć przy tym trzeba, że art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) zawiera definicję legalną szkoły, która obejmuje także zespoły szkół. Pojęciem zespołu szkół wielokrotnie posługuje się także Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). Sąd nie podzielił stanowiska, że tylko szkole – nie zespołowi szkół – organ prowadzący może nadać imię, co w konsekwencji prowadzić by miało do przeprowadzania procedury nadania imienia osobno dla każdej ze szkół wchodzących w skład zespołu – tylko przepisy rangi ustawowej mogłyby stanowić podstawę takiego zakazu. „Oparcie się w tym zakresie na przepisie § 1 odpowiedniego ramowego statutu szkoły lub placówki publicznej, określonego w Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624 z późn. zm.) nie znajduje uzasadnienia w świetle obowiązującego art. 60 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie oświaty.”.

Odnośnie wystawianych dokumentów (świadectw szkolnych) przez dyrektora szkoły i używanie skróconej nazwy szkoły, należy zwrócić uwagę na treść Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (DzU z 2010 r. nr 97, poz. 624), a w szczególności na § 14 ust. 2, który w zdaniu drugim stanowi: „Nazwę szkoły wpisuje się w pełnym brzmieniu, zgodnie z nazwą ustaloną w statucie szkoły, z tym że w nazwie szkoły wchodzącej w skład zespołu szkół lub specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego można pominąć nazwę zespołu lub specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego.”.

Reasumując, bez analizy konkretnych dokumentów (uchwały rady gminy, statutu szkoły, wytwarzanych w szkole dokumentów etc.) trudno w sposób jednoznaczny rozstrzygnąć, czy postępowanie dyrektora zasługuje na aprobatę, czy też nie. Bez wątpienia trudno przejść obojętnie obok argumentów prawnych przedstawionych powyżej. Pamiętać jednak należy, że zgodnie z art. 34a ust. 2 pkt 3 ustawy o systemie oświaty to organ prowadzący szkołę sprawuje nadzór nad jej działalnością w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i to tam należy w pierwszej kolejności próbować podejmować interwencje w przypadku podejrzeń naruszenia prawa przez dyrektora szkoły w tym aspekcie.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w

Zaocznej szkole policealnej.