PYTANIE

Pani dyrektor spisała z nieznanego źródła kryteria oceny pracy nauczyciela, zupełnie niepasujące do warunków szkoły.

Nie przedstawiła ich do akceptacji na posiedzeniu rady pedagogicznej. Nie ma szans, by uzyskać ocenę wyróżniającą, gdyż punktacja na ocenę wyróżniającą waha się od 60 punktów w górę (gdyż maksymalna liczba punktów to 69 punktów). Nikt z członków rady się tym nie interesuje, gdyż nie poddają się ocenie. Zależy mi na ocenie wyróżniającej, gdyż moim zdaniem zapracowałam na takową. Czy dyrektor może tak ustalać kryteria oceny?

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z art. 6a ust. 5 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.)
oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły.

Dokonując tej oceny, dyrektor kieruje się własnymi spostrzeżeniami dotyczącymi pracy nauczyciela, jednakże może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego. Należy zauważyć, że jest to jego prawo, a nie nauczyciela, stopień realizacji zadań statutowych szkoły, jak obowiązek, a sama opinia samorządu uczniowskiego nie ma mocy wiążącej. Przedmiotem oceny jest całokształt dorobku zawodowego również realizacja obowiązków nauczyciela wynikających z art. 6 Karty Nauczyciela oraz art. 4 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).
Zaliczamy do nich: wspieranie każdego ucznia w jego rozwoju, kształceniu i wychowaniu młodzieży w duchu umiłowania ojczyzny, poszanowaniu Konstytucji RP, atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka, kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Ponadto oceniane jest, czy nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych kieruje się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia. Przytoczone regulacje nie wskazują ostrych kryteriów oceny pracy nauczyciela, a jedynie ogólny katalog podstawowych obowiązków nauczyciela. Bardziej konkretne kryteria wskazuje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2000 roku w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny nauczyciela, trybu postępowania odwoływania oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego (DzU z 2000 r. nr 98, poz. 1066 z późn. zm.). Paragraf 2 ust. 8 powyższej regulacji stanowi, że
ocenie podlega w szczególności:

– poprawność merytoryczna i metodyczna prowadzonych zajęć,

– zaangażowanie zawodowe nauczyciela,

– aktywność w doskonaleniu zawodowym ,

– działania w zakresie wspomagania wszechstronnego rozwoju ucznia, z uwzględnieniem jego możliwości i potrzeb,

– przestrzeganie porządku pracy.

Wśród kryteriów oceny można jeszcze wyróżnić: kulturę i poprawność języka, budzenie inicjatyw uczniów, zachowanie dyscypliny uczniów na zajęciach edukacyjnych, przestrzeganie porządku pracy, punktualność, pełne wykorzystanie czasu lekcji, właściwe prowadzenie dokumentacji.

Na ocenę pracy nauczyciela nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także fakt odmowy wykonania przez nauczyciela polecenia służbowego, gdy odmowa taka wynika z uzasadnionego przekonania nauczyciela, iż wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia, dobrem służby albo dobrem publicznym.

Przytoczone regulacje nie wskazują stosowania określonej punktacji przy dokonywaniu oceny ani zatwierdzania regulaminu oceny przez radę pedagogiczną. Jednakże zgodnie z § 5 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2000 roku w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego,
dyrektor szkoły jest zobowiązany zapoznać nauczyciela z pisemnym projektem oceny jego pracy i wysłuchać jego uwag i zastrzeżeń.
Nauczyciel może zgłosić swoje uwagi na piśmie w ciągu 3 dni od daty zapoznania się z projektem oceny. Na wniosek nauczyciela przy zapoznawaniu go z projektem oceny i wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń może być obecny przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej.

W przypadku braku zgody nauczyciela z dokonaną przez dyrektora oceną może on skorzystać z trybu odwoławczego. W takim wypadku nauczyciel w ciągu 14 dni od dnia doręczenia oceny może wnieść odwołanie od niej do organu nadzoru pedagogicznego za pośrednictwem dyrektora szkoły. Zgodnie z § 6 przywołanego wcześniej Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2000 roku odwołanie takie jest rozpatrywane w terminie 30 dni od dnia jego wniesienia przez zespół powołany przez organ nadzoru pedagogicznego. W skład takiego zespołu wchodzą:

– przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą jako przewodniczący,

– przedstawiciel rady pedagogicznej,

– przedstawiciel rodziców wchodzących w skład rady szkoły, a w szkole, w której rada szkoły nie została powołana – przedstawiciel rady rodziców,

– właściwy doradca metodyczny

– przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej wskazanej przez nauczyciela.

Wskazany zespół może ustalić nową ocenę pracy nauczyciela lub podtrzymać wcześniejszą. Powyższa decyzja jest podejmowana w drodze głosowania, większością głosów, a przy równiej ich liczbie decydujący głos ma przewodniczący.

W Pani przypadku wydaje się, że powinna Pani wyrazić swoją opinię w chwili, gdy dyrektor szkoły zapozna Panią z projektem oceny. Powinna Pani przytoczyć argumenty przemawiające za tym, że zasługuje Pani na ocenę wyróżniającą. Może Pani wskazać swoje konkretne działania uzasadniające wystawienie takiej oceny. Pani argumenty muszą być zgodne z wskazanymi wcześniej kryteriami oceny pracy nauczyciela, jakie są wskazane w przytoczonych wcześniej aktach prawnych. Jednakże gdyby dyrektor szkoły wystawił mimo to niesatysfakcjonującą Panią ocenę, pozostaje wówczas tryb odwoławczy od niej. Należy zaznaczyć, że komisja rozpatrująca ewentualne odwołanie nie będzie kierowała się wspomnianym przez Panią regulaminem opracowanym przez dyrektora, ale wskazanymi wcześniej kryteriami ustawowymi.

Adam Balicki – pracownik naukowy Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.