PYTANIE

Czy zgodnie z aktualnymi przepisami, mając 40 pracowników, muszę zatrudnić behapowca w szkole? Kto może zostać społecznym inspektorem pracy? Kto go powołuje?

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z art. 237 (11) § 1 kodeksu pracy
pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Zgodnie z § 2 w przypadku braku kompetentnego pracownika
pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy. Oznacza to, że pracodawca zatrudniający 40 pracowników jest zobowiązany do zatrudnienia behapowca w szkole bądź do powierzenia wykonywania zadań w zakresie bhp specjaliście spoza zakładu pracy na podstawie cywilnoprawnej umowy zlecenia.

Wspomniany § 1 mówi o możliwości zatrudnienia pracownika pracującego przy innej pracy, co oznacza, że funkcję behapowca może pełnić nauczyciel pracujący w danej szkole. Z tym, że zgodnie z § 4 ust. 2 i 5 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 1997 r. nr 109, poz. 704, z późn. zm.)
powinien on spełniać następujące wymagania określone w tych przepisach, np. starszy inspektor ds. bhp powinien:

1. posiadać zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub

2. posiadać wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

W przypadku braku kompetentnych pracowników – pracodawca powierza wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy (art. 237 (11) § 2 kodeksu pracy), a
wymagane kwalifikacje to (zgodnie z § 4 ust. 4 rozporządzenia o bhp):

1. wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp lub

2. zatrudnienie na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy przez okres co najmniej 5 lat.

Kwestię społecznej inspekcji pracy omawiają dwa akty prawne:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

2. Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (DzU z 1983 r. nr 35, poz. 163, z późn. zm.).

Kodeks Pracy w art. 18 (5) § 1 mówi, iż
społeczną kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bhp,
sprawuje społeczna inspekcja pracy. Natomiast zgodnie z art. 1 ustawy o społecznej inspekcji pracy społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną, pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy.
Społeczna inspekcja pracy reprezentuje interesy wszystkich pracowników i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe, a dla całego zakładu pracy społeczną inspekcję pracy tworzy zakładowy społeczny inspektor pracy.

Zgodnie z art. 5 ustawy społecznym inspektorem pracy może być pracownik danego zakładu pracy, który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierowniczego, przy czym związki zawodowe mogą postanowić, że społecznym inspektorem pracy może być również pracownik niebędący członkiem związku.

Związkiem zawodowym podejmującym kwestię społecznej inspekcji pracy jest Związek Nauczycielstwa Polskiego, który w oparciu o art. 6 ust. 7 ustawy (ogólnokrajowe organizacje związkowe mogą ustalić ramowe wytyczne do regulaminów wyborów społecznych inspektorów) opracował „Ramowe wytyczne Prezydium Zarządu Głównego ZNP do regulaminu wyborów społecznych inspektorów pracy z dnia 17 maja 2005 r.”.

Kwalifikacje społecznego inspektora pracy określa art. 5 ust. 3 ustawy, który mówi, że

1. społeczny inspektor pracy powinien posiadać niezbędną znajomość zagadnień w zakresie działania społecznej inspekcji pracy,

2. powinien posiadać co najmniej 5-letni staż w branży, do której zakład należy,

3. co najmniej 2-letni staż pracy w danym zakładzie.

Zgodnie z art. 6 ustawy społeczny inspektor pracy jest powoływany i odwoływany przez pracowników zakładu pracy, a wybiera się go na okres 4 lat.

Zgodnie z art. 4 ustawy
społeczny inspektor pracy ma prawo:

1. kontrolować stan budynku, urządzeń technicznych i sanitarnych,

2. kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy,

3. uczestniczyć w kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ochrony środowiska,

4. brać udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy,

5. brać udział w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy,

6. uczestniczyć w przeprowadzaniu przeglądów warunków pracy,

7. opiniować projekty planów poprawy warunków bhp.

Reasumując, zgodnie z kodeksem pracy szkoła licząca 40 pracowników winna posiadać pracownika służby bhp, ponadto należałoby podjąć działania przy współpracy z ZNP zmierzające do wyznaczenia społecznego inspektora pracy.

Wojciech Melosik – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 62.

Ramowe wytyczne Prezydium Zarządu Głównego ZNP do regulaminu wyborów społecznych inspektorów pracy z dnia 17 maja 2005 r.