Pytanie:

Czy program wychowawczy szkoły oraz szkolny program profilaktyki mogą być częścią statutu szkoły (jako załączniki), czy są to oddzielne byty prawne? Czy częścią statutu szkoły mogą być regulaminy, np. Internatu, Biblioteki, Stołówki, Samorządu Uczniowskiego?

Odpowiedź:

Art. 60 ust. 1 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm), dalej u.s.o., stanowi, że statut szkoły lub placówki publicznej powinien określać w szczególności:

1. nazwę i typ szkoły lub placówki oraz ich cele i zadania,
2. organ prowadzący szkołę lub placówkę,
3. organy szkoły lub placówki oraz ich kompetencje,
4. organizację szkoły lub placówki,
5. zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki,
6. prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły.

Dalej, w art. 60 ust. 3 u.s.o. reguluje, że to kurator oświaty posiada kompetencje do kontroli treści statutu pod względem zgodności z przepisami prawa. Dla rozstrzygnięcia analizowanej kwestii kluczowe będzie to, że ustawodawca pozostawił tutaj dość dużą swobodę w zakresie kształtowania treści samego statutu. Sformułowanie „w szczególności” użyte w art. 60 ust. 1 u.s.o. oznacza, że obok elementów wymienionych w tym przepisie statut szkoły może zawierać także inne elementy, niewskazane wprost przez ustawodawcę.

Wobec powyższego uważam, że nie ma prawnych przeszkód, aby wymienione w pytaniu dokumenty stanowiły załącznik do statutu, gdyż przepisy prawa tego nie zabraniają i nie przesądzają o ich samodzielnym bycie (np. program wychowawczy szkoły). Istotne jednak przy takim ustaleniu będzie również to, czy ten sam organ posiada kompetencje do ich ustanowienia, tj. czy będzie to dyrektor, Rada Szkoły, Rada Pedagogiczna, Rada Rodziców lub Samorząd Uczniowski. Innymi słowy – duże znaczenie będzie miała w tym aspekcie przewidziana przez przepisy prawa (bądź z nimi zgodna) procedura ustanowienia danego dokumentu wewnątrzszkolnego (organ kompetentny, system zasięgania opinii czy współstanowienia, konsultacji etc.).

Należy w tym miejscu przypomnieć, że zgodnie z art. 50 ust. 2 u.s.o. statut szkoły (poza, rzecz jasna, pierwszym statutem) uchwala Rada Szkoły, a np. regulamin biblioteki wprowadza dyrektor szkoły, natomiast regulamin samorządu uczniowskiego jest uchwalany przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym (art. 55 ust. 3 u.s.o.). Jak widać, procedura ustanawiania poszczególnych dokumentów szkolnych jest dość niejednolita i zamieszczanie większości dokumentów jako załączników do statutu może okazać się nie tylko prawnie niemożliwe, ale przede wszystkim niecelowe, nieczytelne i komplikujące sprawę w wypadku konieczności ich modyfikacji. Dlatego wątpliwości związane z tym, czy umieszczać dany dokument jako załącznik do statutu (stanowiący integralną część statutu) czy bezpośrednio do treści statutu, rozstrzygałbym na rzecz zachowania odrębnego statusu takiego dokumentu.