Wewnętrzny system oceniania (w skrócie nazywany WSO) stanowi integralną część statutu szkoły i jest jednym z niezbędnych dokumentów regulujących sposób oceniania uczniów.

Podstawowym aktem prawnym, na bazie którego tworzy się WSO, jest Rozporządzenie z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych – DzU, Nr 83, poz. 562 z późn. zm.). WSO musi być również zgodny z podstawami programowymi nauczania poszczególnych przedmiotów, a więc – z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU, Nr 51, poz. 458).

Celem wewnętrznego systemu oceniania jest poinformowanie ucznia oraz jego rodziców (opiekunów prawnych) o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych, pomoc uczniom w planowaniu rozwoju oraz motywowanie ich do pracy, umożliwienie nauczycielom doskonalenia metod pracy zarówno z uczniem zdolnym, jak i wymagającym wsparcia. Zgodnie z § 3 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia z dnia 30 kwietnia 2007 roku uczniowie oraz ich rodzice muszą być zawiadamiani o wymaganiach edukacyjnych oraz postępach i trudnościach w nauce.

WSO powinien zawierać szczegółowo sformułowane wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania klasyfikacji śródrocznej i rocznej (końcowej) oraz kryteria oceniania zachowania, określać sposób i skalę oceniania bieżącego, ustalać warunki i tryb uzyskania wyższych niż przewidywane ocen śródrocznych i rocznych z poszczególnych przedmiotów i zachowania oraz warunki i sposób przekazania rodzicom informacji o ocenianiu uczniów. W WSO należy również sformułować wymagania wobec uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Znajomość wewnątrzszkolnego systemu oceniania pomaga uczniom ocenić, co jest szczególnie ważne w ich edukacji, wspomaga kierunek i proces nauczania. Dzięki WSO można w rzetelny, jasny i jednolity dla całej szkoły sposób ustalać oceny oraz gromadzić informacje o postępach (bądź ich braku) w edukacji, określić mocne i słabe strony, a także motywować podopiecznych do nauki, w zależności od ich możliwości.

Wewnątrzszkolny system oceniania to bardzo istotny dokument, porządkujący jedną z najważniejszych, a zarazem najbardziej spornych kwestii rzeczywistości szkolnej – ocenianie. Formułując ten dokument, należy mieć na uwadze, że jego rzetelne opracowanie pomaga nie tylko w klasyfikowaniu uczniów, informowaniu o wynikach nauczania, motywowaniu do dalszej pracy, a także reguluje sposób weryfikacji i analizy postępów uczniów. Jest to dokument dynamiczny, wymagający korekty, wymuszonej zarówno przez zmieniające się zewnętrze przepisy, jak i potrzeby uczniów i nauczycieli oraz oczekiwania rodziców. Spójny, logiczny, zgodny z podstawą programową, przedmiotowymi systemami oceniania i programem wychowawczym szkoły wewnątrzszkolny system oceniania zapewnia należyte funkcjonowanie szkoły na linii: nauczyciel – uczeń – rodzic.

Pierwszy WSO sporządza i nadaje organ prowadzący.
W
szystkie poprawki (nowelizacje) muszą być przyjęte uchwałą rady pedagogicznej, z adnotacją zamieszczoną na końcu dokumentu. Można ich dokonywać w zależności od potrzeb. Dobrze jest powołać komisję odpowiedzialną za dostosowywanie dokumentu do zmieniających się przepisów, a także sugestii nauczycieli, rodziców itp. WSO musi być zgodny z bieżącymi rozporządzeniami. WSO jest dokumentem, który musi być podany do wiadomości publicznej – uczniom, rodzicom, wizytatorowi. Wizytator ma prawo zażądać wglądu do WSO i, w razie dostrzeżonych nieprawidłowości, zażądać dostosowania dokumentu do nadrzędnych przepisów.

Katarzyna Wójtowicz
– zastępca dyrektora Katolickiego Centrum Edukacyjnego Caritas Archidiecezji Krakowskiej.