Od dnia 1 stycznia 2011 r., zgodnie z nowelizacją Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2010 r. nr 257, poz. 1726), zwaną dalej ustawą emerytalną, podjęcie przez ZUS wypłaty emerytury jest związane z koniecznością rozwiązania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą.

Wypłata emerytury zostanie przez ZUS zawieszona niezależnie od wysokości osiąganego przychodu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego u tego samego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy w związku z przyznaniem emerytury.

Regulacja ta dotyczy wszystkich emerytów, którzy nie rozwiązali stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę, a więc nie tylko tych, którzy prawo do emerytury uzyskają, poczynając od 1 stycznia 2011 r., ale również tych, którzy przeszli na emeryturę przed tą datą.

Jednakże ci emeryci, którym ZUS przyznał emeryturę przed 1 stycznia 2011 r., będą mogli ją pobierać bez rozwiązania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą jeszcze przez 9 miesięcy od daty wejścia w życie nowelizacji – czyli do 30 września 2011 r. Poczynając od 1 października, w takim przypadku ulega zawieszeniu wypłata takiej emerytury.

Natomiast tym osobom, które nabywają prawo do emerytury po dniu 31 grudnia 2010 r. i kontynuują zatrudnienie w ramach tego samego stosunku pracy, ZUS nie podejmie wypłaty emerytury. ZUS nie podejmie wypłaty emerytury zarówno w przypadku zgłoszenia wniosku o emeryturę po 31 grudnia 2010 r. jak i w przypadku zgłoszenia wniosku o emeryturę przed tą datą, ale przez osobę, która warunki wymagane do uzyskania emerytury (np. osiągnięcie wieku emerytalnego), spełni po tej dacie. W takich przypadkach emerytura zostanie przyznana, ale jej wypłata nie zostanie podjęta do czasu rozwiązania stosunku pracy i zgłoszenia do ZUS wniosku o podjęcie jej wypłaty.

Należy podkreślić, że przepisy ustawy emerytalnej nie przewidują wypłaty emerytury za okres wsteczny – w interesie emeryta leży więc, aby wniosek o podjęcie wypłaty emerytury zgłosił niezwłocznie po rozwiązaniu umowy o pracę.

Wypłata emerytury może bowiem zostać podjęta od miesiąca, w którym emeryt, przynajmniej przez 1 dzień, nie pracuje już w ramach tego samego zatrudnienia, co przed nabyciem prawa do emerytury – jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zostanie zgłoszony wniosek.

Po rozwiązaniu umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą pracownik, który wnosi o podjęcie wypłaty emerytury powinien dostarczyć do ZUS świadectwo pracy lub zaświadczenie pracodawcy potwierdzające datę rozwiązania stosunku pracy.

Wobec tego, aby uniknąć zawieszenia prawa do emerytury, osoba przechodząca na emeryturę po dniu 31 grudnia 2010 r. powinna rozwiązać stosunek pracy u dotychczasowego pracodawcy. W przypadku nauczycieli, aby uniknąć zawieszenia wypłaty emerytury przyznanej przed 1 stycznia 2011 r., należy złożyć wypowiedzenie umowy do 31 maja 2011 r., tak żeby zachować przewidziany przepisami wymagany trzymiesięczny okres wypowiedzenia zawsze ze skutkiem na koniec roku szkolnego, czyli 31 sierpnia 2011 r. Jeżeli nauczyciel tej umowy nie rozwiąże w tym terminie to od 1 października ulegnie zawiedzeniu wypłata emerytury.

Niezależnie od powyższego można rozwiązać umowę na mocy porozumienia stron z tytułu przejścia nauczyciela na emeryturę. Takie porozumienie może być zawarte między nauczycielem a dyrektorem w każdym czasie i nie jest wymagane zachowanie okresu wypowiedzenia. Oznacza to, że jeżeli nauczyciel nie złoży wypowiedzenia do 31 maja w tym roku, to będzie mógł przejść na emeryturę również po tej dacie, pod warunkiem, że dyrektor wyrazi na to zgodę. Jeżeli nie wyrazi, wypowiedzieć umowę z tytułu przejścia na emeryturę nauczyciel będzie mógł dopiero za rok. Podyktowane jest to specyfiką zasad zatrudniania i rozwiązywania umów z nauczycielami.

Pewien problem może być z nauczycielami, którzy już raz rozwiązali stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę i ponownie podjęli zatrudnienie.

Według komunikatu ZUS „nie podlegają zawieszeniu (…) emerytury pobierane przez osoby, które rozwiązały stosunek pracy zawarty przed przyznaniem emerytury wcześniejszej, a następnie – po nawiązaniu nowego stosunku pracy – uzyskały prawo do emerytury powszechnej w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego 60 lat – kobieta i 65 lat – mężczyzna.”

Oznacza to, że ZUS podejmie wypłatę emerytury przyznanej po dniu 31 grudnia 2010 r. i nie wstrzyma z dniem 1 października 2011 r. wypłaty emerytury przyznanej przed dniem 1 stycznia 2011 r. osobie uprawnionej do emerytury powszechnej, która przed przyznaniem tej emerytury była uprawniona do emerytury wcześniejszej i rozwiązała stosunek pracy zawarty przed nabyciem prawa do tej emerytury, a następnie zawarła kolejny stosunek pracy i nadal wykonuje zatrudnienie w ramach tego stosunku pracy.

Ponadto ZUS informuje, że „stosunek pracy nawiązany przed nabyciem prawa do emerytury z FUS muszą rozwiązać te osoby, które zatrudniły się ponownie po przyznaniu emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. W tym przypadku wystąpi konieczność dwukrotnego rozwiązania stosunku pracy: po raz pierwszy – jako warunek uzyskania emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego i po raz drugi - jako warunek wypłaty emerytury z FUS.”

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.