Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady postępowania policji z nieletnimi sprawcami czynów karalnych jest
ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Zgodnie z art. 37 ustawy w wypadkach niecierpiących zwłoki policja zbiera i utrwala dowody czynów karalnych, w razie potrzeby dokonuje ujęcia nieletniego, a także wykonuje czynności zlecone przez sędziego rodzinnego.

Dokumentem wewnętrznym uściślającym te zasady jest
Zarządzenie 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003 roku w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich.

Do podejmowania działań interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych w szkole zobowiązuje
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia
31 stycznia 2003 roku
w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem
. W myśl tego dokumentu „szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne polegające na powiadomieniu rodziców i policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności gdy dzieci i młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki odurzające”.

§10 rozporządzenia
zobowiązuje szkoły i placówki do opracowania, strategii działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych, wobec dzieci i młodzieży zagrożonej
uzależnieniem.

Podstawy prawne stosowanych procedur:

1) Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. DzU 2002, Nr 11, poz. 109 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze w związku z ustawą

2) Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU 1982, Nr 35, poz. 230 z późn. zm.)

3) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (DzU z dnia 19 września 2005 roku)

4) Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (DzU 1990, Nr 30, poz. 179 z późn. zm.)

5) Zarządzenie 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003 roku w sprawie metod i form wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich

6) Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (DzU 1996, Nr 67, poz. 329 z późn. zm.)

7) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (DzU 2003, Nr 26, poz. 226)

PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU UZYSKANIA INFORMACJI O NIEPEŁNOLETNIM UCZNIU UŻYWAJĄCYM ALKOHOLU LUB INNYCH ŚRODKÓW W CELU WPROWADZENIA SIĘ W STAN ODURZENIA, UPRAWIAJĄCYM NIERZĄD, PRZEJAWIAJĄCYM INNE ZACHOWANIA WSKAZUJĄCE NA DEMORALIZACJĘ

Nauczyciel powinien przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy, który z kolei informuje o tym fakcie pedagoga lub psychologa szkolnego oraz dyrektora szkoły. Wychowawca jest zobowiązany do wezwania do szkoły rodziców oraz przeprowadzenia rozmowy z rodzicami i uczniem (w obecności rodziców).

W wypadku potwierdzenia informacji nauczyciel
zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, a rodziców do bezwzględnie szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym.

Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka, szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję (specjalistę ds. nieletnich). Jeśli zaś szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem, psychologiem itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów, wówczas powiadamia sąd lub policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.

PROCEDURA W PRZYPADKU PODEJRZENIA PRZEZ NAUCZYCIELA, ŻE NA TERENIE SZKOŁY ZNAJDUJE SIĘ UCZEŃ POD WPŁYWEM ALKOHOLU LUB NARKOTYKÓW

NAUCZYCIEL powinien podjąć następujące kroki:

• 
  

  powiadomić o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy,

  
  

• 
  

  odizolować ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie może pozostawić go samego (stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie),

  
  

• 
  

  wezwać lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia pomocy medycznej,

  
  


• 
  

  zawiadomić o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców (opiekunów), których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły.

  
  

Gdy rodzice (opiekunowie) dziecka odmówią odebrania go ze szkoły, o pozostaniu ucznia w szkole, przewiezieniu do placówki służby zdrowia lub przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom policji decyduje lekarz w porozumieniu z dyrektorem szkoły. Jeśli zaś rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób, szkoła zawiadamia najbliższą jednostkę policji.

W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości[1] policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie 24 godziny).
O fakcie umieszczenia w izbie wytrzeźwień zawiadamia się rodziców (opiekunów) oraz sąd rodzinny, jeśli uczeń nie ukończył 18 lat.

Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń (przed ukończeniem 18 lat) znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, to szkoła ma obowiązek powiadomienia o tym policji (specjalisty ds. nieletnich) lub sądu rodzinnego.

Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat, stanowi wykroczenie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi1. O tym fakcie należy powiadomić policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji.

W przypadku gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:

• 
  

  zachowując środki ostrożności, zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji,

  
  


• 
  

  o ile jest to możliwe i leży w zakresie działań pedagogicznych, próbuje ustalić, do kogo należy znaleziona substancja,

  
  


• 
  

  o zaistniałym zdarzeniu powiadamia dyrektora szkoły, który wzywa policję,

  
  


• 
  

  po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.

  
  

[1] Mowa tu o stężeniu we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu lub w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Zofia Świderska –
pracownik ds. BHP V Liceum Ogólnokształcącego im. płk. St. Dąbka w Gdyni