PYTANIE

Rozważam podjęcie studiów podyplomowych (3 semestry). W związku z tym mam pytanie: kiedy nabywam prawo do nauki przedmiotu w szkole? Od razu po rozpoczęciu studiów, po ich zakończeniu czy w czasie ich trwania?

Dodatkowo chciałabym wiedzieć, w jakiej formie i kiedy poinformować pracodawcę o rozpoczęciu studiów podyplomowych? Czy pracodawca ma wtedy obowiązek uzupełnić mi etat zajęciami z tego przedmiotu, w przypadku gdy nie jest w stanie zapewnić mi pełnego etatu pierwszym nauczanym przeze mnie przedmiotem?

ODPOWIEDŹ

Szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (DzU z 2009 r. nr 50, poz. 400 z późn.zm.). Generalnie wiedzę niezbędną do nauczania danego przedmiotu czy prowadzenia określonych zajęć nabywa się właśnie w ramach studiów podyplomowych i w ich trakcie, stąd logiczny wniosek, że dopiero po ich ukończeniu nauczyciel nabywa niezbędne kwalifikacje. W przywołanym rozporządzeniu prawodawca posługuje się sformułowaniem, że określone kwalifikacje posiada osoba, która ukończyła daną formę kształcenia. Zasada ta ma jednak wyjątek przewidziany w art. 10 ust. 9 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn.zm.), który przewiduje możliwość zatrudnienia nauczyciela nieposiadającego kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska. Może to jednak nastąpić wyłącznie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w sytuacji, w której nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje, i co najważniejsze – tylko za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Zazwyczaj zgoda organu prowadzącego jest uzależniona od należytego uzasadnienia i wykazania przez dyrektora szkoły, że brak jest osób poszukających pracy, legitymujących się pełnymi kwalifikacjami. Powyższe dotyczy również nauczycieli, którzy tylko część pensum realizują bez wymaganych kwalifikacji.

Jeśli chodzi o formę powiadomienia pracodawcy o rozpoczęciu przez nauczyciela studiów podyplomowych, to przepisy powszechnie obowiązujące nie nakładają nie tylko takiego obowiązku, co w ogóle nie określają żadnych wymogów formalnych w tym zakresie. Oznacza to, że w interesie nauczyciela i od jego uznania zależy, czy powiadomi dyrektora szkoły o fakcie rozpoczęcia studiów podyplomowych (ustnie lub pisemnie), czy przedstawi zaświadczenie o ich ukończeniu, czy dopiero świadectwo lub dyplom potwierdzające ukończenie tej formy kształcenia.

Warto w tym miejscu przypomnieć, o możliwości ubiegania się przez nauczycieli o dofinansowanie do podjętych form kształcenia. Szczegóły, w oparciu o informacje udzielane przez dyrektorów szkół określa organ prowadzący szkołę, a ściślej rzecz ujmując – uchwała rady gminy/powiatu określająca wysokość i zasady przyznawania dofinansowania. Corocznie, w terminie do 30 listopada, dyrektorzy szkół i placówek oświatowych składają dane dotyczące liczby nauczycieli dokształcających się bądź planujących rozpoczęcie dokształcania na określonych kierunkach. Listy te powinny być sporządzone z uwzględnieniem wieloletniego planu doskonalenia zawodowego nauczycieli, programu rozwoju szkoły i związanych z tym potrzeb kadrowych, planów rozwoju zawodowego poszczególnych nauczycieli oraz wniosków nauczycieli o dofinansowanie doskonalenia zawodowego. Na podstawie zebranych danych organ prowadzący opracowuje na każdy rok budżetowy plan dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli oraz ustala w porozumieniu z dyrektorami szkół maksymalną kwotę dofinansowania opłat za kształcenie oraz specjalności i formy kształcenia, na które dofinansowanie jest przyznawane. Omawiane zagadnienie jest o tyle istotne, że najczęściej wsparcie finansowe w podnoszeniu kwalifikacji przez nauczyciela, udzielone w wyniku poparcia jego wniosku o dofinansowanie przez dyrektora szkoły, de facto rozstrzyga kwestię możliwości wykorzystania w przyszłości pełnych kwalifikacji nauczyciela przez szkołę. Naturalnie, nie oznacza to, że nauczyciel, który podniósł swoje kwalifikacje wyłącznie na własny koszt, nie może się starać o ich wykorzystanie, ale o tym, czy tak będzie, zawsze decyduje pracodawca. W mojej ocenie, w żadnym przypadku, niezależnie od źródła finansowania podnoszonych przez nauczyciela kwalifikacji, nie można mówić o skutecznym roszczeniu ze strony nauczyciela o przydzielenie określonych zajęć bądź o uzupełnieniu etatu. O tym również decyduje dyrektor, ustalając arkusz organizacji szkoły, kierując się potrzebami kierowanej placówki.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.