PYTANIE

Jakie warunki musi spełnić dyrektor szkoły, aby organ prowadzący szkołę powierzył mu stanowisko dyrektora szkoły na następną kadencję bez zorganizowania konkursu?

ODPOWIEDŹ

W szkołach publicznych powierzenie stanowiska dyrektora w drodze konkursu jest
obligatoryjne. Organ prowadzący nie może odstąpić od zorganizowania i przeprowadzenia konkursu. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata – organ prowadzący powierza to stanowisko ustalonemu przez siebie kandydatowi, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

Tak więc
przewiduje się dwie ścieżki powierzenia stanowiska dyrektora szkoły:

1. wyłonienie kandydata w drodze konkursu,

2. autonomiczne ustalenie osoby kandydata przez organ prowadzący (w tym przypadku nie można przedłużyć kadencji – po jej upływie trzeba rozpisać konkurs).

W obu przypadkach wybór osoby kandydata może zakwestionować kurator oświaty.

Kadencja dyrektora trwa 5 lat. W uzasadnionych przypadkach w uzgodnieniu z kuratorem oświaty można powierzyć funkcję dyrektora szkoły na okres krótszy niż 5 lat, nie krótszy jednak niż jeden rok. Po skończeniu 5-letniej kadencji, organ prowadzący szkołę po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców w uzgodnieniu z kuratorem może przedłużyć powierzenie stanowiska dyrektora na kolejne okresy 5-letnie bez konkursu. Podstawą prawną przedłużenia kadencji dyrektora szkoły jest art. 36a ust. 9 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Z wnioskiem o przedłużenie kadencji dyrektora szkoły – zarówno w przypadku powierzenia stanowiska na okres 5 lat, jak też na okres krótszy, występuje organ prowadzący lub dyrektor szkoły, gdyż ustawodawca nie określa podmiotów do występowania z tym wnioskiem (inicjatywa leży po stronie zainteresowanych stron: organu prowadzącego lub dyrektora).

W celu przedłużenia powierzenia stanowiska na kolejne okresy 5-letnie lub krótsze bez przeprowadzania postępowania konkursowego organ prowadzący szkołę:

1. zasięga opinii rady pedagogicznej (opinia ta nie wiąże organu prowadzącego),

2. zasięga opinii rady rodziców (opinia ta nie wiąże organu prowadzącego),

3. sprawdza, czy wcześniej dyrektor objął stanowisko w drodze konkursu (w innym przypadku nie może przedłużyć kadencji).

Dodatkowo należy pamiętać, że wybór kandydata może być zakwestionowany przez kuratora oświaty. Kurator oświaty może nie wyrazić zgody na przedłużenie kadencji dyrektora szkoły na kolejny okres. Jest to możliwe, gdy nie podziela on opinii organu prowadzącego dotyczącej pełnienia obowiązków przez obecnego dyrektora. Brak zgody kuratora powinien być umotywowany. Ustawa nie wskazuje, na czym można oprzeć zastrzeżenia. Można jednak domniemywać, że argumenty powinny być obiektywne, np.:

· wypalenie zawodowe dyrektora,

· brak kompetencji, by realizować zadania współczesnej szkoły – niestosowanie się do zaleceń pokontrolnych,

· negatywna ocena pracy,

· pogarszające się efekty kształcenia lub wychowania,

· wszczęcie wobec dyrektora postępowania dyscyplinarnego lub karnego.

Ustawa nie określa, czy dyrektorowi można tylko raz powierzyć kolejną kadencję bez konkursu, czy kilka razy, należy to do decyzji organu prowadzącego.

Aby organ prowadzący powierzył dyrektorowi kolejną kadencję bez konkursu, powinien on wypełniać swoje obowiązki należycie, nie musi mieć specjalnych wyróżnień czy osiągnięć (choć jest to zapewne mile widziane). Decyzja tak naprawdę zależy od organu prowadzącego i kuratora oświaty, który może wnieść zastrzeżenia.

Powierzenie stanowiska na kolejne okresy 5-letnie lub krótsze zależy od organu prowadzącego. Ustawa o systemie oświaty w art. 36 a ust. 8 stanowi, iż stanowisko dyrektora powierza się na lat 5, przy czym przewiduje się możliwość powierzenia tej funkcji na okres krótszy (jednak nie krótszy od 1 roku), jeżeli jest to uzasadnione w danym przypadku. Ustawa nie określa jednak ani okoliczności, jakie mogą uzasadnić przedłużenie kadencji na okres krótszy niż 5 lat, ani nie wskazuje trybu czy organu uprawnionego do weryfikowania tych okoliczności.

Przyjąć należy zatem, że okoliczności (obiektywne, rzeczywiste przyczyny), które uzasadniają kadencję krótszą, powinny być wymienione przez organ dokonujący przedłużenia kadencji (np. plany likwidacji szkoły, bliskość emerytury, ale też niezadowalająca opinia rodziców czy rady pedagogicznej itp.). Konieczność podania pracownikowi przyczyn, dla których proponuje się powierzenie stanowiska na okres krótszy niż 5 lat, wynika również z tego, że istnienie takich przyczyn może być zweryfikowane na drodze sądowej (sąd pracy).

Warto pamiętać, że
dyrektor szkoły może zostać odwołany ze stanowiska:

– w przypadku jego rezygnacji za 3 miesięcznym wypowiedzeniem,

– w wyniku ustalenia negatywnej oceny pracy (niewłaściwe wykonywanie zadań określonych w art. 34a ust. 2 ustawy o systemie oświaty, w szczególności chodzi o prawidłowe dysponowanie środkami finansowymi szkoły,

– po złożeniu przez organ nadzoru pedagogicznego wniosku o odwołanie dyrektora bez wypowiedzenia w związku ze stwierdzeniem niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania i niewdrożeniem programu naprawczego,

– w szczególnie uzasadnionych przypadkach po pozytywnej opinii kuratora wójt może odwołać dyrektora w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Podstawa prawna:

1. Art. 36a ust. 9 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572).

2. Rozporządzenie z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek (DzU nr 89, poz. 826).

Lucyna Gromiec – konsultant w Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej Oświaty i Doradztwa Metodycznego Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach; prowadzi szkolenia dla kierowniczej kadry oświatowej, rad pedagogicznych, nauczycieli oraz wychowawców; współautorka projektu edukacji prawnej społeczności szkolnej; nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Administracji Publicznej; ekonomista.