PYTANIE

Jestem nauczycielem mianowanym zatrudnionym w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dyrektor chce mi zmienić warunki pracy w zakresie: stanowiska pracy z pedagoga na doradcę zawodowego oraz tygodniowego wymiaru pracy z 20 na 25 godzin, uzasadniając to moim wieloletnim doświadczeniem zawodowym związanym z realizacją zadań z zakresu poradnictwa zawodowego.

Powołuje się m.in. na art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela. Moje pytanie brzmi: czy mam prawo nie wyrazić zgody na ww. zmiany i jakie mogą być konsekwencje mojej odmowy przyjęcia nowych warunków?

ODPOWIEDŹ

Przeniesienie nauczyciela mianowanego na inne stanowisko w tej samej szkole na podstawie art. 18 ust. 1 KN wymaga zgody nauczyciela. Jeżeli nauczyciel takiej zgody nie udzieli, nie można jednostronnie przenieść go na inne stanowisko, tym bardziej, że zatrudniony jest na podstawie mianowania, czyli stosunku pracy szczególnie chronionego. Inną formą przeniesienia jest przeniesienie dokonywane przez organ prowadzący szkołę. Polega ono na przeniesieniu nauczyciela do pracy w innej szkole w celu zapewnienia tejże szkole obsady na stanowisku nauczyciela z wymaganymi kwalifikacjami odpowiadającymi potrzebom programowym szkoły (art. 19 ust. 1 KN). Przeniesienie dokonywane jest w tym przypadku bez zgody nauczyciela. Jednak wydaje się, że nie będzie mogło być zastosowane w opisanej sprawie, dlatego, że dotyczy przeniesienia do innej szkoły, a nie na inne stanowisko w tej samej szkole.

Uzasadnienie

Podstawą prawną zatrudnienia pracowników pedagogicznych w poradni psychologiczno-pedagogicznej jest Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) – dalej KN. Ustawie podlegają nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli działających na podstawie Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). Właśnie taką jednostką organizacyjną systemu oświaty działającą na podstawie ustawy o systemie oświaty jest poradnia psychologiczno-pedagogiczna. W związku z tym do pracowników zatrudnionych w jednostce organizacyjnej systemu oświaty jako pracowników pedagogicznych mają zastosowania wszystkie prawa i obowiązki wynikające z KN.

Karta Nauczyciela zawiera w swej treści możliwość zmiany warunków pracy, polegających na zmianie miejsca zatrudnienia nauczyciela lub jego stanowiska, bez konieczności odwoływania się do wypowiedzenia zmieniającego. Pragmatyka nauczycielska przewiduje dwa sposoby zmiany miejsca zatrudnienia nauczyciela: za jego zgodą lub bez takiej zgody. Pierwszy przypadek został uregulowany w art. 18 KN, natomiast kwestie związane z przeniesieniem nauczyciela bez jego zgody określa art. 19 KN.

Przeniesienie za zgodą nauczyciela

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 KN nauczyciel może być przeniesiony na własną prośbę (przeniesienie na wniosek nauczyciela) lub z urzędu za jego zgodą (przeniesienie z urzędu) na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie same lub inne stanowisko. W tym trybie nauczyciel może nie tylko zająć inne stanowisko w tej samej szkole, ale również takie samo lub inne stanowisko w innej szkole, która może znajdować się w miejscowości będącej dotychczasowym miejscem pracy nauczyciela bądź też w innej miejscowości.

Po przeniesieniu nauczyciela mianowanego jego stosunek pracy na nowym stanowisku stanowi kontynuację poprzedniego, a tym samym jest stosunkiem pracy z mianowania.

Skoro przeniesienie jest zmianą warunków pracy dotyczących miejsca świadczenia pracy lub stanowiska, to konsekwencją powyższego założenia jest, że zmianie nie mogą ulegać inne elementy stosunku pracy (pozostałe warunki pracy i płacy) – a zwłaszcza wynagrodzenie. Przeniesienie nie może więc zmieniać na niekorzyść warunków wynagradzania nauczycieli, gdyż wykonywanie pracy w ramach przeniesienia jest kontynuacją tego samego stosunku pracy, który wiązał nauczyciela ze szkołą poprzednią.

Pojęcie „stanowisko pracy”, o którym mowa w art. 18 ust. 1 KN należy interpretować zgodnie z art. 42 KN. Przepis ten dotyczy tygodniowego wymiaru zajęć, który odnosi się do poszczególnych stanowisk pracy. W przepisie tym wyróżnia się stanowiska nauczycielskie w różnych typach (rodzajach) szkół, np. nauczyciele szkół podstawowych, kolegiów nauczycielskich, nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych itp. Przeniesienie z jednej do drugiej z kategorii stanowisk wymienionych w tym przepisie jest przeniesieniem na inne stanowisko w rozumieniu art. 18 ust. 1 KN.

Należy zwrócić uwagę, że przeniesienie nauczyciela na inne niż dotychczas zajmowane stanowisko w określonych sytuacjach może spowodować zmianę obowiązkowego wymiaru zajęć w tygodniu pracy. Często będzie się wiązać ze zmianą wymiaru tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w oparciu o inne pensum (w ramach określonych w art. 42 ust. 3 KN) lub też, oprócz zmiany tegoż wymiaru, także zasad jego określania (np. w uchwale przez organ prowadzący w przypadku doradców zawodowych).

Przeniesienie na inne stanowisko, nawet wiążące się ze zmianą tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nie może wiązać się ze zmianą rodzaju nawiązanego stosunku pracy. W związku z tym przeniesienie powinno również uwzględniać kwalifikacje nauczyciela do wykonywania pracy na stanowisku, na które jest przenoszony. Tylko bowiem praca zgodna z kwalifikacjami umożliwia zatrudnienie (lub też jego kontynuację) na podstawie mianowania, jak też w ogóle co do zasady zatrudnienie nauczyciela w szkole.

Przeniesienie bez zgody nauczyciela

Inną formą przeniesienia jest przeniesienie dokonywane przez organ prowadzący szkołę. Polega ono na przeniesieniu nauczyciela do pracy w innej szkole w celu zapewnienia tejże szkole obsady na stanowisku nauczyciela z wymaganymi kwalifikacjami odpowiadającymi potrzebom programowym szkoły (art. 19 ust. 1 KN). Przeniesienie dokonywane jest w tym przypadku bez zgody nauczyciela, jednak na okres nie dłuższy niż 3 lata, z prawem powrotu na uprzednio zajmowane stanowisko. Zgodnie z treścią przepisu wyboru nauczyciela do przeniesienia oraz szkoły, z której zostanie on przeniesiony, dokonuje organ prowadzący szkołę, biorąc pod uwagę potrzeby prowadzonych przez siebie szkół. Przeniesienie w tym trybie może nastąpić do szkoły w tej samej lub innej miejscowości. W razie przeniesienia nauczyciela do pracy w innej miejscowości, która nie jest miejscem zamieszkania tego nauczyciela, nauczycielowi przysługują dodatkowe uprawnienia: prawo do czterodniowego tygodnia pracy, prawo do dodatku za uciążliwość pracy w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do zakwaterowania w miejscu czasowego zatrudnienia.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.