PYTANIE

Adam Malinowski, uczeń drugiej klasy Liceum Ogólnokształcącego został decyzją dyrektora szkoły skreślony z listy uczniów. Powodem takiej decyzji było skandaliczne zachowanie ucznia, który niszczył mienie szkoły. Skreślenie nastąpiło na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Uchwała rady i stanowisko samorządu w tym postępowaniu stanowiły dla dyrektora ważną opinię w sprawie
.

Uczeń odwołał się od decyzji dyrektora, twierdząc, że w statucie szkoły określono przypadki podlegające karze skreślenia z listy uczniów oraz całą procedurę towarzyszącą skreśleniu, ale jego przewinienia statut nie uwzględniał.

Czy dyrektor postąpił słusznie?

ODPOWIEDŹ

Konstytucja w art. 70 mówi, a art.15 ustawy o systemie oświaty potwierdza to raz jeszcze, że nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa
. Dalej ten sam art. 15 definiuje
obowiązek szkolny:

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia.

Ale jednocześnie art. 14, pkt. 3 głosi:

Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej

Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych albo niepublicznych.

Obowiązek nauki pojawia się w art. 16 w pkt. 5a:

Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej albo w formach pozaszkolnych.

Z zapisów tych wynika, że po ukończeniu gimnazjum
obowiązek szkolny przekształca się w
obowiązek nauki.

Tak więc dzieci i młodzież objęte obowiązkiem szkolnym do ukończenia gimnazjum i obowiązkiem nauki do ukończenia 18 lat nie mogą być skreślone z listy uczniów.

Z podanych informacji wynika, że Adam ma 18 lat. Nie ma teoretycznie przeszkód, aby taką decyzję dyrektor podjął, ale nie zapominajmy, że skreślenie z listy uczniów powinno być stosowane
tylko w wyjątkowych sytuacjach, po wykorzystaniu wszystkich możliwych oddziaływań wychowawczych, w tym pomocy psychologiczno–pedagogicznej. Ponadto szkoła powinna szczegółowo określić w swoim statucie wszystkie przypadki podlegające karze skreślenia z listy uczniów oraz całą procedurę skreślania.

Warto uwzględnić sytuacje m.in. związane z:

- nagminnym naruszaniem obowiązków ucznia zawartych w statucie;

- wagarami i nieusprawiedliwionymi nieobecnościami ucznia w szkole;

- popełnieniem przez ucznia przestępstw (skazanie prawomocnym wyrokiem sądu);

- prostytucją;

- posiadaniem, używaniem i rozprowadzaniem narkotyków oraz alkoholu;

- wywieraniem szkodliwego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne społeczności szkolnej (w tym naruszenie nietykalności cielesnej i godności osobistej).

Proponowany tryb postępowania przy skreśleniu ucznia z listy uczniów:

1. 
   

   Sporządzenie notatki służbowej o incydencie i ewentualnie załączenie protokołu zeznań świadków (w celach dowodowych).

   
   


2. 
   

   Sprawdzenie, czy dane wykroczenie zostało uwzględnione w statucie szkoły jako przypadek upoważniający do podjęcia decyzji o skreśleniu.

   
   


3. 
   

   Zebranie dowodów w sprawie.

   
   


4. 
   

   Zebranie opinii i wyjaśnień stron (w tym ucznia i jego rodziców).

   
   


5. 
   

   Poinformowanie ucznia o wszczętym postępowaniu i o prawie do wskazania rzeczników obrony (wychowawca, pedagog).

   
   


6. 
   

   Sprawdzenie, czy wykorzystano wszystkie możliwości wychowawczego oddziaływania szkoły na ucznia, czy stosowano gradację kar, czy przeprowadzono z uczniem rozmowy ostrzegawcze, czy udzielono mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

   
   


7. 
   

   Podjęcie uchwały dotyczącej skreślenia (wnioski z dyskusji mogą być zawarte w protokole rady pedagogicznej).

   
   


8. 
   

   Zapoznanie samorządu uczniowskiego z treścią uchwały rady pedagogicznej.

   
   


9. 
   

   Sformułowanie pisemnej opinii samorządu uczniowskiego.

   
   


10. 
    

    Poinformowanie ucznia i jego rodziców o prawie do wglądu w dokumentację sprawy oraz ustosunkowanie się do dowodów.

    
    


11. 
    

    Podjęcie przez dyrektora decyzji o skreśleniu ucznia z listy – zgodnie z wymogami kodeksu postępowania administracyjnego.

    
    


12. 
    

    Dostarczenie decyzji uczniowi lub jego rodzicom.

    
    


13. 
    

    Poinformowanie ich o prawie do odwołania (zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego uczeń lub rodzic może w ciągu 14 dni wnieść odwołanie od decyzji do kuratora oświaty za pośrednictwem dyrektora szkoły i w przypadku wniesienia odwołania dyrektor wstrzymuje wykonanie decyzji do czasu jego rozpatrzenia).

    
    


14. 
    

    Decyzja może być natychmiast wykonana tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia szkoły przed ciężkimi stratami.

    
    

Zapamiętaj!

Skreślenia dokonuje dyrektor w formie decyzji administracyjnej na podstawie uchwały rady pedagogicznej (art. 41 ust. 1 ustawy o systemie oświaty) po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Procedura musi być zgodna z ustaleniami kodeksu postępowania administracyjnego.

Wykraczające poza statut rozwiązania mogą być podstawą do unieważnienia decyzji o skreśleniu ucznia z listy.

Podstawa prawna:

Konstytucja RP,

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty,

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego,

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

Lucyna Gromiec

Konsultant w Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej Oświaty i Doradztwa Metodycznego Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach, nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Administracji Publicznej, ekonomista.