Pytanie:

Jestem nauczycielem dyplomowanym. Trzeci rok z rzędu jestem zatrudniony poza swoim podstawowym miejscem pracy, w drugiej szkole, gdzie ilość godzin oscyluje między 8 a 16, czyli jest to niepełny etat. Przez dwa lata byłem zatrudniony na umowę na czas określony od 1 września do 31 sierpnia. Dodam, że nie jest to umowa na zastępstwa za jakąkolwiek osobę. W tym roku dostałem do podpisania umowę na okres od 1 września do 30 września. Czy jest to zgodne z wykładnią prawa (Karta Nauczyciela)? Czy jeśli zostały złamane przepisy przy sporządzaniu umowy, to mam szanse na zmianę jej warunków?

Odpowiedź:

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 191 z późn. zm.) stanowi pragmatykę służbową nauczycieli, czyli przepisy o randze ustawy, które są stosowane przed przepisami Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.). W związku z tym wobec nauczycieli zatrudnionych na podstawie Karty Nauczyciela nie ma zastosowania przepis art. 25¹ Kodeksu pracy, zgodnie z którym zawarcie trzeciej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony.

Jednakże zgodnie z przepisem art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli spełnia on określone warunki:

- posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,

- ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych,

- nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne albo postępowanie o ubezwłasnowolnienie,

- nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie,

- posiada kwalifikacje do zajmowania danego stanowiska,

- istnieją warunki do zatrudnienia go w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony.

Wyjątek od zasady zatrudnienia nauczyciela mianowanego i dyplomowanego na podstawie mianowania przewiduje przepis art. 10 ust. 7 przywołanej ustawy. Zgodnie z nim – w wypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.  

Mając na uwadze powyższe, jeżeli nie zaszła żadna z przesłanek wskazanych w art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela i spełnia Pan wszystkie warunki określone w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela, to moim zdaniem powinien Pan zostać zatrudniony na podstawie mianowania. W przeciwnym razie dopuszczalne będzie zawarcie umowy o pracę na czas określony.

Możliwość uchylenia się od skutków dokonanej czynności prawnej (podpisania umowy o pracę na czas określony) przewiduje przepis art. 84 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 121). Zgodnie z nim w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jej skutków prawnych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tą osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć, ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej odpłatnej. Od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli można uchylić się również, jeżeli zostało ono złożone pod wpływem groźby albo jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł obawiać się, iż jemu samemu lub innej osobie grozi niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe (art. 87 Kodeksu cywilnego). Zgodnie z przepisem art. 88 Kodeksu cywilnego uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.