Pytanie:

Czy godziny ponadwymiarowe, wynikające z planu nauczania, są zawsze płatne? Chodzi mi konkretnie o takie sytuacje, gdy nauczyciel jest gotowy do prowadzenia zajęć, ale uczniowie w tym czasie np. uczestniczą w konferencji naukowej, są na kilkudniowej wycieczce lub mają zajęcia poza szkołą na uczelni wyższej.

Odpowiedź:

Tak, w opisanych sytuacjach nauczyciel powinien otrzymać wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, pomimo tego, że nie zostały one zrealizowane. Przemawia za tym fakt, że nauczyciel był gotowy do wykonania pracy, a nie mógł jej podjąć z przyczyn od niego niezależnych – a zależnych od pracodawcy, czyli szkoły, kierowanej przez dyrektora.

O płatnym charakterze godzin ponadwymiarowych przesądza art. 35 ust. 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (DzU z 2014 r., poz. 191 ze zm.). Organ prowadzący szkołę został upoważniony przez ustawodawcę do ustalenia w ramach regulaminu wynagradzania szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, co nie obejmuje jednak określania sytuacji, w której nauczyciel traci prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe. Należy zatem uznać, że jest to sprawa wynikająca ze stosunku pracy nieuregulowana w ustawie, a więc zgodnie z art. 91c ust. 1 KN należy sięgnąć w tym wypadku do Kodeksu pracy, a ściślej – do art. 81 § 1, zgodnie z którym pracownikowi za czas niewykonywania pracy przysługuje wynagrodzenie, jeżeli był gotów do jej wykonania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy.

Jeżeli więc nauczyciel w opisanej sytuacji pozostawał w faktycznej dyspozycji dyrektora szkoły, to znaczy był obecny w szkole bądź przejawiał gotowość do pracy w inny wyraźny sposób, wówczas zachowa prawo do wynagrodzenia, pomimo niezrealizowania godzin ponadwymiarowych.