PYTANIE

Czy w jednostkach oświatowych (szkoły podstawowe, gimnazja, licea, technika itp.) behapowcy muszą być zatrudniani na części etatu, czy może to być umowa-zlecenie?

ODPOWIEDŹ

Odpowiedzi na pytanie należy szukać w art. 237¹¹ Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.). W myśl tego przepisu pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bhp (zatrudniając pracownika tej służby), zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy.

Ustawodawca, w zależności od wielkości zatrudnienia w zakładzie pracy, rozróżnia „służbę bhp” i „wykonywanie zadań służby bhp”. Wnikliwa analiza przepisu pozwala określić dopuszczalną formę zatrudnienia osób pełniących te funkcje. Paragrafy 2 i 3 posługują się pojęciami „pracownik służby bhp” i „pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp”. Zastosowanie w obu przypadkach pojęcia „pracownik” przesądza o tym, że musi to być osoba zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy zatrudniona w szkole na podstawie umowy o pracę (pracownik służby bhp) albo umowy o pracę lub mianowania (pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp).

Powierzenie wykonywania zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy nie powoduje nawiązania z tym pracownikiem dodatkowego stosunku pracy. Pracownik wykonuje zadania służby bhp w ramach istniejącego zatrudnienia.

Natomiast pracownik służby bhp może być zatrudniony w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy w zależności od stanu zatrudnienia w zakładzie pracy (graniczną liczbą jest 600 pracowników). Szczegółowe informacje na ten temat zawiera Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

W przypadku braku kompetentnych pracowników w zakładzie pracy zatrudniającym do 100 pracowników można powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Analizowany przepis art. 237¹¹ Kodeksu pracy nie wymaga zatrudniania specjalisty spoza zakładu pracy na podstawie umowy o pracę. W tym przypadku jest dopuszczalne zatrudnienie cywilnoprawne. Muszą być jednak łącznie spełnione następujące przesłanki:

1) pracodawca zatrudnia do 100 pracowników i

2) nie ma kompetentnych pracowników, którzy mogliby wykonywać zadania służby bhp (bowiem w pierwszej kolejności zadania tej służby powierza się własnym pracownikom).

Szkoła zazwyczaj nie zatrudnia więcej niż 100 pracowników. Wobec tego w grę raczej nie będzie wchodziło tworzenie służby bhp, a jedynie powierzenie wykonywania zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Może to być nauczyciel albo inny pracownik szkoły. Warunkiem jest spełnienie przez tego pracownika wymagań kwalifikacyjnych i ukończenie szkolenia dla pracowników służby bhp. Dopiero w razie braku kompetentnego pracownika można, na podstawie umowy cywilnoprawnej, powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjaliście spoza zakładu pracy.

Krystyna Więcławska-Stysz – prawnik, zajmuje się prawem pracy i prawem oświatowym.