PYTANIE

Uczeń podczas klasówki pisze coś pod kartką z pracą klasową. Nauczyciel siłą odbiera zapisywaną karteczkę, na której znajduje się być stek wulgaryzmów pod adresem tegoż nauczyciela.

Sprawa trafia do dyrektora placówki, który żąda, aby uczeń opuścił szkołę. Czy to właściwe rozwiązanie?

ODPOWIEDŹ

Przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie określają szczegółowych zasad postępowania i działań podejmowanych w szkole w związku z niewłaściwym zachowaniem ucznia (uczniów) wobec nauczycieli. Takie procedury powinny być określone w statucie każdej szkoły (lub w stosownych regulaminach wydanych na jego podstawie).

W opisanym stanie faktycznym mogą mieć zastosowanie zasady dotyczące skreślenia ucznia z listy uczniów. Przepisy Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) odmiennie regulują sytuację ucznia, który jest w trakcie realizacji obowiązku szkolnego od sytuacji ucznia, który nie realizuje już tego obowiązku. Ustawa wyraźnie wyklucza możliwość skreślenia ucznia objętego obowiązkiem szkolnym z listy uczniów (art. 39 ust. 2a). Uczeń taki może zostać jedynie, w uzasadnionych przypadkach i na wniosek dyrektora danej szkoły publicznej, przeniesiony przez kuratora oświaty do innej szkoły. Statut szkoły publicznej powinien zawierać katalog przypadków, w których uczeń może zostać przeniesiony do innej szkoły i tylko w takich przypadkach to przeniesienie może nastąpić.

Zupełnie odmiennie przedstawia się sytuacja ucznia nieobjętego już obowiązkiem szkolnym. Dyrektor szkoły może, w drodze decyzji, skreślić ucznia nieobjętego obowiązkiem szkolnym z listy uczniów, w przypadkach określonych w statucie szkoły (art. 39 ust. 2). Skreślenie to następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Możliwość skreślenia ucznia z listy uczniów musi wynikać bezpośrednio ze statutu tej szkoły, który powinien określać również przypadki, w jakich skreślenie to może nastąpić. Dyrektor szkoły może skreślić ucznia tylko w przypadkach wskazanych w statucie szkoły i powinien w zasadzie ograniczyć stosowanie tego środka do przypadków rażącego naruszenia obowiązków przez ucznia.

Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że w związku z treścią art. 63 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w kodeksie karnym. W tym konkretnym przypadku mogło dojść do znieważenia nauczyciela podczas pełnienia przez niego obowiązków służbowych. Znieważanie takie jest przestępstwem (art. 226 kodeksu karnego). Organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani w takich przypadkach z urzędu występować w obronie nauczyciela. Oznacza to, że jeżeli nauczyciel został znieważony podczas wykonywania obowiązków służbowych, należy zgłosić to dyrektorowi szkoły lub organowi prowadzącemu szkołę, którzy zobowiązani są podjąć stosowne działania. W takiej sytuacji dyrektor powinien powiadomić policję i rodziców ucznia. Uczeń, który znieważy nauczyciela, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym zgodnie z Ustawą z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (DzU z 2010 r. nr 33, poz. 178 ).

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.