PYTANIE

Proszę podać obowiązujące akty prawne MEN dotyczące: 1. zebrań z rodzicami i tego jak należy je dokumentować,

2. wspierania rodziców w wychowaniu przez szkołę.

ODPOWIEDŹ

Zebrania z rodzicami. Brak przepisów prawnych powszechnie obowiązujących, które precyzyjnie regulowałyby kwestię dokumentowania zebrań z rodzicami. Próbując znaleźć normatywne odniesienie do tej sprawy, należy przede wszystkim przywołać Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (DzU 2002 r. nr 23, poz. 225, z późn. zm.), które wymienia wprost dokumentację (oraz określa sposób jej prowadzenia), którą publiczne przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, a także inne publiczne placówki obowiązane są prowadzić – wśród nich brak jest wskazania co do dokumentacji prowadzonych zebrań z rodzicami. Ogólną dyrektywę wskazuje jedynie § 23 wyżej wskazanego rozporządzenia, który stanowi, że to dyrektor przedszkola, szkoły i placówki ponosi odpowiedzialność za właściwe prowadzenie i przechowywanie dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz za wydawanie odpowiednio przez przedszkole, szkołę lub placówkę dokumentów zgodnych z posiadaną dokumentacją. Nie ulega wątpliwości, że prowadzenie dokumentacji kontaktów z rodzicami, pomimo braku normatywnego obowiązku, jest ze wszechmiar uzasadnione. Wydaje się, że najlepszą i najprostszą formą takiej dokumentacji będzie po prostu protokół z zebrania z rodzicami zawierający między innymi datę, temat zebrania i wnioski, które ukształtowane zostały w wyniku przeprowadzonych rozmów i dyskusji. Jednak szczegółowe wymagania formalne, co do tego typu dokumentacji powinien wskazywać statut placówki, ewentualnie akty zarządcze dyrektora placówki oświatowej. W tym samym trybie powinno być oczywiście wcześniej w ogóle rozstrzygnięte, czy obowiązek prowadzenia takiej dokumentacji w ogóle istnieje. Także jeśli chodzi o uregulowanie samej kwestii zebrań z rodzicami (częstotliwość, forma, tematy etc.), należy sięgnąć do przepisów wewnątrzszkonych, gdyż powszechnie obowiązujące akty prawne nie regulują szczegółowo tego zagadnienia, ograniczając się do ogólnikowych wskazań. Na przykład art. 39 ust. 4 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) stanowi, że dyrektor szkoły lub placówki w wykonywaniu swoich zadań współpracuje z radą szkoły lub placówki, radą pedagogiczną, rodzicami i samorządem uczniowskim.

Wspieranie rodziców w wychowaniu przez szkołę. Bezdyskusyjne jest to, że głównym zadaniem szkoły jest edukacja oraz wspieranie rodziców ucznia w jego wychowywaniu. Już w preambule do ustawy o systemie oświaty ustawodawca zaznaczył, że: „Nauczanie i wychowanie – respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.”. Także w tym przypadku, żaden z przepisów powszechnie obowiązujących nie rozwija kompleksowo zagadnienia związanego ze wspieraniem przez szkołę rodziców w wychowaniu dziecka, ograniczając się do ogólnych wytycznych, postulatów i odesłań do przepisów wewnątrzszkolnych. W tym kontekście warto także zwrócić uwagę na art. 6 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.), który, określając podstawowe obowiązki nauczycieli, wskazuje m.in., że nauczyciel obowiązany jest:

1) rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą;

2) wspierać każdego ucznia w jego rozwoju;

3) kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka.

Wspieranie rodziców w wychowaniu przez szkołę bez wątpienia obejmuje także różne formy pomocy (w szczególności psychologiczno-pedagogicznej), jaką szkoła oferuje uczniom zatrudniając pedagogów, psychologów, logopedów czy doradców zawodowych. Pomoc organizowana przez szkołę, może mieć również szczególny charakter, tak jak w zakresie uregulowanym w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (DzU z 2003 r. nr 26, poz. 226). Zgodniez § 2 tego rozporządzenia, działalność wychowawcza i zapobiegawcza w szkole i placówce polega w szczególności na:

1) systematycznym rozpoznawaniu i diagnozowaniu zagrożeń związanych z uzależnieniem;

2) informowaniu o narkomanii i jej skutkach;

3) współpracy z rodzicami dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem;

4) poradnictwie w zakresie zapobiegania uzależnieniom od środków i substancji psychotropowych oraz odurzających;

5) przygotowaniu nauczycieli i osób zajmujących się wychowaniem dzieci i młodzieży do przeciwdziałania narkomanii.

Konkretne formy wsparcia rodziców w wychowaniu przez szkołę powinny być jednak przede wszystkim zawarte w statucie szkoły, na co wskazują przepisy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, 624, z późn. zm.). Na przykład załącznik nr 2 do rozporządzenia „Ramowy statutu publicznej szkoły podstawowej” w § 2 ust. 1 pkt 10 stanowi, że statut szkoły powinien określać organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami (prawnymi opiekunami) w zakresie nauczania, wychowania i profilaktyki. Przepisy rozporządzenia ponadto przesądzają, że w statucie szkoły powinny się znaleźć zapisy mówiące o organizacji współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc dzieciom i rodzicom, czy też postanowienia określające formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych potrzebna jest pomoc i wsparcie. Statut szkoły powinien także w końcu określać cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska – § 2 ust. 1 pkt 1 załącznika nr 2 do wskazanego wyżej rozporządzenia.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w

Zaocznej szkole policealnej.