PYTANIE

Jak polonista powinien odczytać zapis w podstawie programowej dla gimnazjum dotyczący lektur, jeśli przy danym autorze i tytule nie ma gwiazdki?

Czy taki tekst jest obowiązujący? Tak jest przy Mickiewiczu − z gwiazdką są
Dziady cz. II, ale czy
Reduta Ordona, przy której nie ma gwiazdki jest obowiązkowa? Podobnie jest z balladą tego autora czy dramatem
Romeo i Julia Szekspira. Można by sądzić z zapisu przed tytułami utworów, że nie są one obowiązujące i tak uważa wielu nauczycieli. Moim zdaniem należy omówić tytuły wymienione w podstawie, chyba że wymienia się lektury do wyboru − wówczas jedną.

ODPOWIEDŹ

Wykaz lektur obowiązujących w gimnazjum określa w załączniku nr 4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU z 2009 r. nr 4, poz. 17).

Co do zasady w każdym roku szkolnym w gimnazjum należy realizować w
całości nie mniej niż
5 pozycji książkowych (może być ich więcej). Oprócz nich mają być poznawane wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości. Ich liczba nie jest z góry określona.

Nie można natomiast pominąć autorów i utworów oznaczonych gwiazdkami. Są to pozycje
obowiązkowe. Należą do nich:

- wybrane fraszki oraz trzy wskazane treny (V, VII, VIII) Jana Kochanowskiego,

- wybrane bajki Ignacego Krasickiego,

-
Zemsta Aleksandra Fredry,

-
Dziady cz. II Adama Mickiewicza oraz

- wybrana powieść Henryka Sienkiewicza
(Quo vadis, Krzyżacy lub
Potop).

Pozostałe tytuły stanowią propozycje dla nauczyciela, który spośród nich będzie musiał wybrać określoną. Należą do nich, niewątpliwie,
Świętoszek Moliera,
Romeo i Julia Williama Szekspira, czy wybrana nowela Elizy Orzeszkowej. Zatem odpowiadając na pytanie, czy
Reduta Ordona lub ballada Adama Mickiewicza lekturami obowiązkowymi, należy stwierdzić, że nie są. Nie oznacza to jednak, że nauczyciel nie może jej realizować. Obligatoryjne są tylko pozycje oznaczone gwiazdkami. Tam, gdzie nie jest podany konkretny tytuł, a wskazywany jest bądź autor bądź gatunek – to nauczyciel podejmuje decyzję o wyborze konkretnego dzieła.

Większość tekstów ma być poznanych w całości, jednak niektóre mogą być omawiane w
części.
Wybór utworów, które mogą być realizowane w części należy do nauczyciela. To on wie, na ile jego uczniowie są dostatecznie dojrzali intelektualnie, aby zmierzyć się z tymi dziełami w całości.

Teksty kultury dobierane są przez nauczyciela ze spisu lektur określonych w podstawie programowej. Nauczyciel wybierając lektury w danym roku szkolnym, powinien tak skomponować listę, aby ich lektura służyła realizacji wymagań zapisanych w podstawie programowej.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.