PYTANIE

Uprzejmie proszę o informację, czy wychowawca klasy ma prawo odmówić uczniowi wzięcia udziału w zorganizowanej przez klasę jednodniowej wycieczce, która odbywa się w godzinach zajęć lekcyjnych?

ODPOWIEDŹ

Przepisy prawa nie regulują tego, czy wychowawca klasy ma prawo odmówić uczniowi wzięcia udziału w wycieczce. Tym samym nie ma przepisów, które w sposób bezpośredni tego by zabraniały.

Jeżeli nauczyciel, kierownik wycieczki, a tym bardziej jej opiekun (w tych rolach może wystąpić również wychowawca klasy) odmówi uczniowi udziału w wycieczce, powinien to bezwzględnie uzasadnić, najlepiej w formie pisemnej. Podstawa odmowy powinna być zgodna ze statutem szkoły oraz regulaminem organizowania wycieczek, nie wspominając już o przepisach prawa. W żadnym przypadku podstawa odmowy nie może mieć charakteru dyskryminacyjnego (np. z powodu stanu zdrowia, niepełnosprawności, stanu psychicznego). Gdy uczeń bez żadnych ograniczeń uczestniczy w zajęciach organizowanych przez szkołę, to ma prawo także do uczestniczenia w wycieczce, zwłaszcza, gdy jest to wycieczka realizowana w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczania. Wycieczki szkolne stanowią bowiem integralną część procesu dydaktyczno-wychowawczego. Dopuszczalną podstawą odmowy w przypadku uczniów niepełnoletnich może być brak zgody rodziców lub opiekunów prawnych na udział dziecka w wycieczce, chyba, że dotyczy to wycieczek przedmiotowych odbywających się w ramach zajęć lekcyjnych. W takim przypadku zgoda nie jest wymagana.

Zgodnie z § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (DzU z 2001 r. nr 135, poz. 1516) szkoła może organizować dla uczniów różnorodne formy krajoznawstwa i turystyki. Krajoznawstwo i turystyka mogą być organizowane w ramach zajęć lekcyjnych, pozalekcyjnych oraz pozaszkolnych. Zgodnie z § 4 rozporządzenia organizowanie krajoznawstwa i turystyki odbywa się w następujących formach:

1) wycieczki przedmiotowe – inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczania, w ramach danego przedmiotu lub przedmiotów pokrewnych,

2) wycieczki krajoznawczo-turystyczne, w których udział nie wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych,

3) imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki, konkursy, turnieje,

4) imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, w których udział wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych, w tym posługiwania się specjalistycznym sprzętem,

5) imprezy wyjazdowe – związane z realizacją programu nauczania, takie jak: zielone szkoły, szkoły zimowe, szkoły ekologiczne.

Zgody na przeprowadzenie wycieczki udziela dyrektor szkoły, zatwierdzając kartę wycieczki (§ 10 ust. 1 rozporządzenia). Zawiera ona m.in. listę jej uczestników i liczbę opiekunów, którzy współdziałać będą z kierownikiem wycieczki w realizacji jej programu, sprawować opiekę nad powierzonymi im uczniami i zapewniać im bezpieczeństwo.

Udział uczniów niepełnoletnich w wycieczkach, z wyjątkiem przedmiotowych odbywających się w ramach zajęć lekcyjnych, i imprezach wymaga zgody ich przedstawicieli ustawowych (§ 8 rozporządzenia).

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.