Uzasadnienie oceny niedostatecznej
Odpowiada
07.08.2008
Czy nauczyciel ma obowiązek uzasadniania oceny niedostatecznej, wystawionej uczniowi? Czy uzasadnienie powinno być pisemne?
Podstawą prawną umożliwiającą odpowiedź na to pytanie jest Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzanie sprawdzianów i egzaminów w szkołach (DzU z 2007 r., Nr 83, poz. 562).
O obowiązku uzasadniania oceny wystawionej przez nauczyciela należy wnioskować na podstawie następujących zapisów wyżej wymienionego rozporządzenia:
3. 1. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych i zachowania ucznia odbywa się
5. 1. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów).
2. Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.
W rozporządzeniu bardzo precyzyjnie są określone cele oceniania wewnątrzszkolnego, zwrócono uwagę na to, że ocena ma zarówno informować ucznia o poziomie jego osiągnięć, o jego postępach, jak i wspomagać planowanie własnej pracy, motywować do dalszych postępów (§ 3.2.). Znajduje się również zapis mówiący o
konieczności uzasadniania oceny na wniosek ucznia lub jego rodziców. Decyzję o sposobie uzasadniania oceny pozostawiono szkole.
Powinien regulować to statut (§ 5.1.), który jest dokumentem prawnym, wewnątrzszkolnym.
W rozporządzeniu
Zapisy w nim zawarte odnoszą się do wszystkich ocen w skali.
Cele oceniania wewnątrzszkolnego zapisane w Rozporządzeniu
– w jakim stopniu uczeń spełnił wymagania określone przez nauczyciela (co udało mu się zrobić dobrze?, gdzie popełnił błędy?, w jaki sposób powinien je poprawić?);
– w jaki sposób i nad czym powinien pracować, aby uzupełnić braki w wiedzy oraz opanować wymagane umiejętności;
– w jakim terminie powinien poprawić pracę, zgłosić się do odpowiedzi.
Procedury oceniania osiągnięć uczniów ustalone w statucie szkoły mogą być różne na danym etapie edukacyjnym. Komentarze nauczyciela muszą być dostosowane do stopnia rozwoju ucznia, jego możliwości wykorzystania informacji w nich zawartych. Zwyczajowo uzasadnia się pisemnie jedynie oceny z pisemnych wypowiedzi uczniów.
Sposób i forma komentowania i uzasadniania ocen przez nauczyciela powinny być uregulowane przepisem w szkolnym systemie oceniania, który jest elementem statutu lub załącznikiem do niego. W większości szkół komentarz i uzasadnienie przez nauczyciela oceny za odpowiedź ustną ma formę ustną, nie pisemną. Sytuacją wyjątkową są egzaminy klasyfikacyjne i poprawkowe, kiedy sporządza się protokół zawierający zwięzłą informację o ustnych odpowiedziach ucznia. Jest mowa o tym w § 17, ust. 14, pkt. 4 oraz w § 21, ust. 7 Rozporządzenia.
Rodzice i uczniowie mogą przez swoich przedstawicieli (Radę Szkoły, Radę Rodziców) wpływać na kształt statutu, formułując swoje wnioski i opinie. Takie możliwości daje im art. 50 i 54 ustawy o systemie oświaty.
Bywa, że w szkolnych systemach oceniania zapisy dotyczące uzasadniania ocen są jedynie powtórzeniem zapisu z Rozporządzenia lub wskazują jedynie na jego ustną formę.
Przykładowe zapisy ze szkolnych statutów dotyczących uzasadniania ocen (fragmenty)
1)
Wewnątrzszkolny system oceniania w zespole szkół
1.1 Uzasadnianie ocen
1. Oceny są uzasadniane w formie informacji ustnej przez nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne.
1. Komentarz nauczyciela powinien zawierać informacje o posiadanej przez uczniów wiedzy, opanowanych przez niego umiejętnościach, ale także o brakach w wiedzy i formach ich uzupełnienia.
Uczniowie oraz ich rodzice (prawni opiekunowie) otrzymują informacje o postępach w zdobywaniu sprawności edukacyjnych na zebraniach, jak też podczas rozmów indywidualnych z nauczycielem w ciągu całego roku szkolnego.
2) Wewnątrzszkolny system
oceniania
w liceum ogólnokształcącym
1.1. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów).
2.2.
Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę.
3.3. Rodzic (prawny opiekun) swoim podpisem w dzienniku lekcyjnym potwierdza, iż zapoznał się z uzasadnieniem oceny.
4.4. Na wniosek ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne oraz inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia są udostępniane do wglądu uczniowi lub jego rodzicom (prawnym opiekunom).
3) Szkolny system oceniania w szkole podstawowej
Na prośbę ucznia lub jego rodziców (prawnych opiekunów) nauczyciel, wystawiając ocenę, powinien ją uzasadnić.
Przykładowy zapis dotyczący wymagań edukacyjnych i uzasadnienie oceny
Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego w klasie VI szkoły podstawowej.
Kryteria ocen, na których podstawie można napisać uzasadnienie oceny.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:
ma duże braki w wiadomościach i umiejętnościach, co uniemożliwia dalsze zdobywanie wiedzy;
nie spełnia wymagań zawartych w programie;
nie potrafi rozwiązać zadań o elementarnym stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela;
często jest nieprzygotowany do lekcji;
ma lekceważący stosunek do przedmiotu;
nie korzysta z pomocy nauczyciela, kolegów;
nie wykazuje żadnych postępów w nauce;
1. Wymagania konieczne na ocenę dopuszczającą – kształcenie literackie i kulturalne
Uczeń:
poprawnie czyta i wygłasza z pamięci tekst poetycki,
wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze literackim,
poprawnie łączy tytuły lektur omawianych na lekcji z występującymi w nich bohaterami,
zna treść lektur obowiązkowych, omawianych na lekcji,
jego wypowiedzi są krótkie, często odbiegają od tematu,
posługuje się bardzo ubogim słownictwem,
popełnia wiele błędów językowych, nadużywa języka potocznego,
jego wypowiedzi są ciche, niepewne, niewyraźne i niezrozumiałe.
Kryteria oceniania prac stylistycznych
Ocena
Temat
Kompozycja
Język, składnia, ortografia, interpunkcja
Zapis
niedostateczny
Całkowite niezrozumienie tematu oraz nieznajomość materiału rzeczowego.
Bezład, chaos, przypadkowość.
Język bardzo ubogi, styl nieporadny, poważne błędy składniowe, stylistyczne, ortograficzne, interpunkcyjne.
Nieczytelne pismo, praca jest pokreślona.
2. Konieczne wymagania na ocenę dopuszczającą – nauka o języku i ortografii
Uczeń:
opanował w stopniu koniecznym ortografię (poprawnie zapisuje słowa poznane na lekcjach),
wie, co to jest czasownik i rzeczownik oraz umie je wskazać w tekście,
z pomocą nauczyciela odmienia czasownik przez osoby, liczby i czasy,
zna związki czasownika z innymi częściami mowy,
zna przypadki oraz pytania do nich,
wie, co to jest zdanie i rozpoznaje je w tekście,
przekształca zdania nierozwinięte w rozwinięte i odwrotnie,
odróżnia zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące od siebie,
zna różnice między głoską a literą, dzieli wyraz na głoski, litery i sylaby,
wie, jakie znaki interpunkcyjne stosować na końcu wypowiedzeń.
Przykład uzasadnienia końcowej oceny niedostatecznej
Nauczyciel uzasadniając ocenę niedostateczną powinien odwołać się do przedmiotowego systemu oceniania.
„Uczeń nie spełnił koniecznych wymagań edukacyjnych zawartych w przedmiotowym systemie oceniania. Ma poważne trudności z głośnym czytaniem krótkich tekstów. Nie rozumie tekstów czytanych po cichu. Nie przeczytał ani jednej z obowiązujących lektur. Nie potrafi poprawnie zredagować prostego tekstu użytkowego. Popełnia poważne błędy językowe. Nie zna zasad ortografii i interpunkcji.
W ciągu całego roku szkolnego większość zdobytych ocen cząstkowych stanowią oceny niedostateczne. Uczeń nie korzystał z proponowanych przez nauczyciela możliwości poprawy prac pisemnych i wypowiedzi ustnych.”
Bożena Kula – nauczyciel konsultant Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej i Doradztwa Metodycznego w Świętokrzyskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach.
Brak komentarzy