PYTANIE

Jakie kroki powinien podjąć nauczyciel w przypadku uzyskania informacji, że uczeń jest pod wpływem alkoholu lub przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji?

ODPOWIEDŹ

Szkoła jest miejscem, gdzie tego typu zachowania zdarzają się niestety dość często. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i właściwa reakcja wychowawcy, pedagoga i dyrektora szkoły.

Do podejmowania działań interwencyjnych przez szkołę w sytuacjach kryzysowych zobowiązuje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniami.

§ 9 stanowi:
Szkoła i placówki podejmują działania interwencyjne polegające na powiadomieniu rodziców i Policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności, gdy dzieci i młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki, o których mowa w §1 cytowanego rozporządzenia.

§10 zobowiązuje szkoły i placówki do opracowania strategii działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem.

Przykładowy algorytm postępowania w przypadku ujawnienia demoralizacji wypracowany we współpracy z Policją:

1. 
   

   Nauczyciel przekazuje informację wychowawcy klasy.

   
   


2. 
   

   Wychowawca informuje o fakcie pedagoga/psychologa szkolnego i dyrektora szkoły.

   
   


3. 
   

   Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację.

   
   


4. 
   

   Wychowawca przeprowadza rozmowę z dzieckiem w obecności rodziców, zobowiązuje ucznia do bezwzględnego zaniechania takiego postępowania, jednocześnie zobowiązując rodziców do szczególnego nadzoru nad nim.

   
   


5. 
   

   W toku interwencji profilaktycznej można zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym.

   
   


6. 
   

   Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie kontaktują się ze szkołą a dziecko nadal przejawia zachowania świadczące o demoralizacji, szkoła pisemnie powiadamia o tym sąd rodzinny lub policję (specjalistę ds. nieletnich).

   
   


7. 
   

   Podobnie szkoła powiadamia sąd lub policję, jeżeli wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem, skierowanie do poradni psychologiczno-pedagogicznej itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.

   
   

Uwaga!

W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych, zgodnie z art. 304 § 2 kodeksu postępowania karnego szkoła jako instytucja jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

W art. 4. § 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich sprecyzowano, że
każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, szczególnie naruszenie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawiania nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych,
ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim
zawiadomienia o tym rodziców lub prawnych opiekunów nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu.

§ 2.
Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego,
ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję.

§ 3.
Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są zobowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu.

W sytuacji, gdy uczeń jest pod wpływem alkoholu powinno się podjąć następujące czynności:

1. Powiadomić wychowawcę klasy i dyrektora szkoły.

2. Odizolować ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawiać go samego.

3. Wezwać lekarza w celu stwierdzenia stanu nietrzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia pomocy medycznej.

4. Bezwzględnie powiadomić rodziców w celu niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły – jeżeli rodzice odmówią, to o przewiezieniu do placówki służby zdrowia albo przekazaniu dziecka do dyspozycji policji – decyduje lekarz w porozumieniu z dyrektorem szkoły.

5. Powiadomić policję w wypadku, gdy uczeń jest agresywny bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych. W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych. O fakcie umieszczenia zawiadamia się rodziców (opiekunów) oraz sąd rodzinny, jeśli uczeń nie ukończył 18 lat.

Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, to szkoła ma obowiązek powiadomienia o tym policji lub sądu rodzinnego. Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat, stanowi wykroczenie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
– należy o tym fakcie powiadomić policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji.

Uwaga!

Przestępstwa ścigane z urzędu to m.in. udział w bójce, znęcanie się, naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza, podrabianie dokumentów, kradzież, rozbój, przywłaszczenie, oszustwo itp.

Każde z wyżej wymienionych zachowań jest
czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat, a nie ukończył 17.

Z przestępstwem mamy do czynienia, jeżeli któryś z wymienionych czynów popełni uczeń po ukończeniu 17 lat. W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy kodeksu karnego.

Lucyna Gromiec

Konsultant w Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej Oświaty i Doradztwa Metodycznego Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach, nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Administracji Publicznej, ekonomista.