Pytanie:

Jaki jest właściwy tryb uchwalenia programu wychowawczego szkoły oraz szkolnego programu profilaktyki? Z Ustawy o systemie oświaty (art. 54.2) wynika, że inicjatywa uchwalenia należy do rady rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną. Z kolei z rozporządzenia MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół § 2 ust. 2 wynika, że wspomniane programy uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców oraz samorządu uczniowskiego. Wobec tego według mnie powinniśmy stosować przepis z wyższego w hierarchii aktu prawnego, czyli ustawy. Czy mam rację? Co oznacza w tym kontekście wyrażenie „w porozumieniu z radą pedagogiczną”? Czy po uchwaleniu tych programów przez radę rodziców rada pedagogiczna może wprowadzić poprawki, czy tylko je akceptuje lub nie?

Odpowiedź:

Rzeczywiście należy stosować przepisy ustawy o systemie oświaty – jako aktu o wyższej randze. Opisany rozdźwięk prawny powstał po nowelizacji ustawy w 2007 r. w związku z wzmocnieniem roli rady rodziców, czego efektem było zastąpienie obowiązującego poprzednio, na mocy rozporządzenia o ramowych statutach, wymagania opiniowania programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki przed ich uchwaleniem przez radę pedagogiczną (§ 2 ust. 2 ramowego statutu: publicznej szkoły podstawowej, publicznego gimnazjum; załącznik nr 2 i 3) bezpośrednim uchwalaniem obu tych aktów wewnątrzszkolnych przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną (art. 54 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty).

Oznacza to obecnie współdecydowanie przez oba te organy – bowiem akceptacji obu rad (rady rodziców i rady pedagogicznej) wspomnianych programów, stosuje się tryb przyjęcia „prowizorium programowego”, o którym mowa w art. 54 ust. 4 ustawy o systemie oświaty. Z przepisów art. 54 ust. 4 u.s.o. wynika, że rada rodziców jest inicjatorem powstania wymienionych programów. Jeżeli rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego nie uzyska porozumienia z radą pedagogiczną w sprawie brzmienia programu wychowawczego oraz programu profilaktyki, programy te ustala dyrektor szkoły w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. Programy ustalone przez dyrektora szkoły obowiązują do czasu uchwalenia programów przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną. „Porozumienie” oznacza obowiązek przeprowadzenia postępowania, które doprowadzi do przyjęcia danego programu przez obydwa organy szkoły.

Tryb uchwalania programu wychowawczego i programu profilaktyki może wyglądać następująco:

- rada rodziców opracowuje treść programów i podejmuje uchwałę np. o treści: Na podstawie art. 54 ust. 2 pkt 1 lit. a i b u.s.o. oraz regulaminu działania rady rodziców rada rodziców przyjmuje projekt programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki na rok w celu przedłożenia ich radzie pedagogicznej. Dopuszczalne jest również rozwiązanie, gdzie to rada pedagogiczna jest inicjatorem procedury uchwalenia programów, np. po pracach w zespołach rady pedagogicznej i opracowaniu treści programów rada podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia projektów obu programów o następującej przykładowej treści: Na podstawie art. 43 ust. 1 u.s.o. w związku z art. 54 ust. 2 pkt 1 lit. a u.s.o. rada pedagogiczna uchwala, co następuje: przyjmuje się projekt szkolnego programu wychowawczego i programu profilaktyki na rok w celu przedłożenia ich radzie rodziców;

- rada pedagogiczna analizuje projekt i wnosi uwagi lub przy założeniu, że projekt opracowała rada pedagogiczna – rada rodziców analizuje projekt i wnosi uwagi;

- powstaje zespół roboczy do spraw opracowania programów, złożony z przedstawicieli obu rad, który opracowuje ostateczny projekt programów. Może on również od samego początku przygotować projekt i zaakceptować jego ostateczny kształt;

- ostatecznie jednak to rada rodziców podejmuje uchwałę w sprawie szkolnego programu wychowawczego np.: Na podstawie art. 54 ust. 2 pkt 1 lit. a i b u.s.o. oraz regulaminu działania rady rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną uchwala program wychowawczy szkoły i program profilaktyki na rok szkolny lub Na podstawie art. 54 ust. 2 pkt 1 lit. a i b u.s.o. oraz regulaminu działania rady rodziców, po zapoznaniu się z projektem programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki przygotowanym przez radę pedagogiczną rada rodziców postanawia uchwalić programy na rok szkolny;

- zespół przedstawicieli obu rad będzie funkcjonował przez rok szkolny, dokonując ewentualnych korekt i zmian w programach w trakcie ich realizacji. Tryb wprowadzenia zmiany jest taki sam jak tryb uchwalania programów. Jeżeli nie ma takiego zespołu, to proponowane zmiany muszą być zaakceptowane przez obie rady, ale ostatecznie uchwałę w sprawie zmiany programów podejmuje rada rodziców.