Pytanie:

Swoją pracę rozpocząłem od 01.09.1995 i dopiero z chwilą płacenia wynagrodzenia katechetom podpisano ze mną umowę o pracę i późniejsze świadectwo pracy nie uwzględniło mojej pracy w tej szkole pracowałem cztery lata do 1999 roku. Oczekiwałem na nagrodę jubileuszową 25 lat pracy i okazało się że dwa lata są pominięte. Proszę o wyrażenie swojej opinii.

Odpowiedź:

Do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracowników pracodawców sfery publicznej, wlicza się okresy pracy w ramach stosunku pracy, a także inne okresy „zaliczalne”. Nie budzi wątpliwości, że okresami podlegającymi uwzględnieniu dla celów ustalenia stażu pracy nauczyciela, w tym także nauczyciela religii są okresy wykonywania pracy w ramach stosunku pracy

Uwzględnienie w stażu pracy innych okresów niż okresy zatrudnienia następuje wówczas, gdy przepis prawa nakazuje tak postąpić. Takimi okresami są np. okresy służby wojskowej czy też pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Natomiast okresem takim nie jest okres katechizacji, która była prowadzona „poza stosunkiem pracy” - tzn. gdy ksiądz/katecheta nauczał religii nie mając zawartej ze szkołą umowy o pracę. Żaden przepis prawa nie nakazuje bowiem traktować takich okresów jako okresu zaliczalnego.

Na gruncie przedstawionego stanu faktycznego wskazać ponadto należy na pewną praktykę zatrudniania księży w szkołach do 1997 r. Mianowicie powrót nauczania religii w szkołach nastąpił w roku szkolnym 1990/1991.

Początkowo nauczanie to odbywało się na bazie m.in. instrukcji Ministra Edukacji Narodowej z 3 sierpnia 1990 r. dotyczącej powrotu nauczania religii do szkoły w roku szkolnym 1990/91, a od 1 września 1992 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. nr 36, poz. 155 ze zm.). W myśl § 5 ust. 4 tego ostatniego rozporządzenia nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela.

Nie od razu od powrotu religii do szkół publicznych księża zatrudniani byli na podstawie stosunku pracy.

Z uwagi na brak odpowiednio wykwalifikowanych osób świeckich (nauczycieli) Konferencja Episkopatu Polski wyraziła zgodę na nieodpłatne nauczanie religii przez księży i diakonów. Kwestia ta została uregulowana w drodze porozumienia zawartego w 12 marca 1992 r. między Konferencją Episkopatu Polski i Ministrem Edukacji Narodowej. Dopiero 29 maja 1996 r. strona kościelna i rząd ustaliły, że księżom i diakonom, którzy dotychczas nauczali religii bez wynagrodzenia - będzie od 1 września 1997 r. przysługiwała zapłata (wynagrodzenie).

Zatem należy stwierdzić, że po przywróceniu nauczania religii w szkołach publicznych księża katecheci zostali zatrudnieni w ramach stosunku pracy dopiero od 1 września 1997 r. W konsekwencji więc wcześniejsza katechizacja nie może być traktowana jako praca w ramach stosunku pracy i okres jej wykonywania nie podlega zaliczeniu do stażu, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym prawo do dodatku za wysługę lat.

Rozumiem, że w opisanej sytuacji do 31 sierpnia 1997 r. nie miał Pan zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Dopiero taka umowa była zawarta od 1 września 1997 r. – stąd tylko 2 lat na świadectwie z czterech przepracowanych w danej szkole. Skoro tak, to formalnie tylko te dwa lata na umowie o prace wchodzą do okresu zatrudnienia do nagrody jubileuszowej.

Jednak w celu rozwiania wszelkich wątpliwości najlepszym rozwiązaniem jest zwrócenie się do szkoły o udzielenie informacji, czy katecheta w latach 1 września 1995 r. do 31 sierpnia 1997 r. był zatrudniony w ramach stosunku pracy, czy też w ramach innego rodzaju stosunku zobowiązaniowego (umowy cywilnoprawnej).

Niezależnie od powyższego należy pamiętać, że okres katechizacji, bez względu na to, czy była wykonywana w ramach stosunku pracy, czy też nie, powinien być zaliczony do okresu pracy uprawniającego do emerytury przysługującej nauczycielom (uzasadnienie do uchwały Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2001 r., III ZP 32/00, OSNP 2002/7/165).

Spotkałem się również z innymi interpretacjami wskazującącymi, że pobieranie wynagrodzenia za wykonywanie pracy nie jest jedyną cechą charakteryzującą umowę o pracę. Jeśli więc stosunek pomiędzy katechetą, a parafią lub jej proboszczem względnie Kurią Diecezjalną wymaga osobistego wykonywania pracy, świadczenia pracy, a nie jej wyników, wykonywania pracy w określonym czasie i miejscu oraz podporządkowania podmiotowi zatrudniającemu, to nie ma przeszkód prawnych uznania, że jest to stosunek pracy w rozumieniu art. 22 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - dalej k.p.

Uznanie czy katecheta udowodnił nabycie prawa do nagrody jubileuszowej w formie właściwej dokumentacji, należy do pracodawcy. W przypadku odmowy uznania, że prawo do nagrody jubileuszowej zostało udokumentowane, katecheta ma prawo do sądowego ustalenia tej okoliczności.

Podstawa prawna:

• 22 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. − Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 13202 ze zm.),
• 5 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 983),
• 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1418).

Opublikowano 14.01.2022