PYTANIE

W naszej szkole powołano radę szkoły i jesteśmy w trakcie opracowywania jej regulaminu.

Proszę o wyjaśnienie, jeśli to możliwe z podstawą prawną: w jakich okolicznościach Rada Szkoły może wystąpić do organu prowadzącego o ogłoszenie konkursu na dyrektora, czy ma takie kompetencje, czy np. wotum nieufności wobec dyrektora jest tylko pewnym sygnałem dla organu prowadzącego że sytuacja jest trudna. Generalnie chodzi właśnie o zakres uprawnień rady szkoły wobec dyrektora – ustawa mówi o wyrażaniu opinii, występowaniu do, a nam chodzi o realne prawa rady szkoły.

ODPOWIEDŹ

Rada szkoły jest organem szkoły, którego kompetencje są określone w Ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), przede wszystkim w art. 50 ust. 2. Zgodnie z tym przepisem rada szkoły uczestniczy w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych szkoły, a także:

1) uchwala statut szkoły;

2) przedstawia wnioski w sprawie rocznego planu finansowego środków specjalnych szkoły i opiniuje projekt planu finansowego szkoły;

3) może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły, jej dyrektora lub innego nauczyciela zatrudnionego w szkole lub placówce; wnioski te mają dla organu charakter wiążący – co oznacza tylko tyle, że czynności w tym zakresie muszą być przeprowadzone;

4) opiniuje plan pracy szkoły, projekty innowacji i eksperymentów pedagogicznych oraz inne sprawy istotne dla szkoły;

5) z własnej inicjatywy ocenia sytuację oraz stan szkoły lub placówki i występuje z wnioskami do dyrektora, rady pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz do wojewódzkiej rady oświatowej, w szczególności w sprawach organizacji zajęć pozalekcyjnych i przedmiotów nadobowiązkowych.

Zauważyć należy, że ustawa o systemie oświaty (dalej: uso) właściwie nie przyznaje radzie szkoły kompetencji kontrolnych (za wyjątkiem namiastki w tym zakresie, w ramach której dokonuje oceny sytuacji szkoły i występuje do właściwych podmiotów z wnioskami, nie mającymi jednak żadnej mocy wiążącej), a mówiąc o realnych prawach tego organu, należy się ograniczyć do obszarów ściśle zakreślonych w jej przepisach. Obok wyżej wymienionych kompetencji rady szkoły, wymienić można jeszcze przykładowo uprawnienie tego organu do uchwalania regulaminu swojej działalności (art. 51 ust. 5 uso), opiniowania – z inicjatywy organu prowadzącego – przedłużenia stanowiska dyrektora na kolejny okres (art. 36a ust. 14 uso), opiniowania powierzenia stanowiska wicedyrektora i innego stanowiska kierowniczego w szkole oraz opiniowanie odwołania z tych stanowisk (art. 37 ust. 1 uso), opiniowania wniosków w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień dla nauczycieli oraz pozostałych pracowników szkoły lub placówki (art. 39 ust. 3 pkt 3 uso), wnioskowania o wprowadzenie (bądź zniesienie) obowiązku noszenia przez uczniów na terenie szkoły jednolitego stroju (art. 64a ust 1 i 7 uso), opiniowania w sprawie ustalenia oceny pracy dyrektora szkoły (art. 6a ust 7 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.).

Oczywiście można sobie wyobrazić sytuację, w której rada szkoły występuje z własnej inicjatywy do organu prowadzącego z wnioskiem o ogłoszenie konkursu na stanowisko dyrektora, ale taki wniosek nie jest w żadnym wypadku dla organu prowadzącego wiążący i de facto może stanowić tylko pewien sygnał, że w ocenie rady szkoły, dyrektor nie zasługuje na przedłużenie powierzenia stanowiska na kolejny okres. Przypomnę w tym miejscu tylko, że zgodnie z art. 42 ust. 2 i 3 ustawy o systemie oświaty, to rada pedagogiczna jest uprawniona do występowania z wnioskiem o odwołanie nauczyciela ze stanowiska dyrektora, wówczas organ prowadzący zobowiązany jest przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i powiadomić o jego wyniku radę pedagogiczną w ciągu 14 dni od otrzymania wniosku.

Przy konstruowaniu (uchwalaniu) regulaminu działalności rady szkoły należy pamiętać, żeby jego postanowienia nie były sprzeczne z aktem prawnym wyższego rzędu (ustawą, rozporządzeniem etc.), gdyż w przeciwnym wypadku takie zapisy sprzeczne z prawem byłyby nieważne z mocy prawa.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.