Pytanie:

Kiedy dyrektor przechodzi na emeryturę, to czy wicedyrektor przejmuje automatycznie jego obowiązki, jeśli organ prowadzący nie powierzył mu stanowiska ani nie rozpisał konkursu? Jak powinien zachować się w tym wypadku wicedyrektor, aby nie przekroczyć swoich uprawnień?

Odpowiedź:

Jedynym słusznym rozwiązaniem w tej sytuacji jest rozpisanie konkursu na nowego dyrektora. Organ prowadzący nie może odstąpić od zorganizowania i przeprowadzenia takiego konkursu – z wyjątkami, o których mowa w art. 36a ust. 4 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) – dalej: u.s.o.

Jeżeli do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w jego wyniku nie zostanie wyłoniony nowy dyrektor, wtedy organ prowadzący powierza to stanowisko ustalonemu przez siebie kandydatowi, po zasięgnięciu opinii rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej (art. 36a ust. 5 u.s.o.).

Przepis art. 36a ust. 5 u.s.o. przewiduje możliwość powierzenia obowiązków dyrektora na okres 10 miesięcy jedynie w określonych przypadkach, tzn. gdy do konkursu nie zgłosił się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono następcy dyrektora, a organ prowadzący po zasięgnięciu opinii rady szkoły lub placówki i rady pedagogicznej nie mógł powierzyć tego stanowiska ustalonemu przez siebie kandydatowi. 

W pierwszej kolejności organ prowadzący powinien zatem zorganizować konkurs na dyrektora.

Jeżeli chodzi o obecną sytuację wicedyrektora, to zgodnie z przepisem art. 39 ust. 7 u.s.o. w przypadku nieobecności dyrektora szkoły zastępuje go wicedyrektor, a w szkołach i placówkach, w których nie utworzono takiego stanowiska – inny nauczyciel tej szkoły lub placówki, wyznaczony przez organ prowadzący.

Ze względu na to, że u.s.o. nie wymienia konkretnych przyczyn nieobecności dyrektora szkoły, przepis ten można szeroko interpretować, bowiem każda nieobecność dyrektora w szkole będzie sytuacją umożliwiającą zastosowanie dyspozycji z art. 39 ust. 7 u.s.o. Zastępstwo za dyrektora rozciąga się na wszystkie czynności, do których dyrektor jest uprawniony – w tym reprezentowanie szkoły na zewnątrz oraz pełnienie nadzoru pedagogicznego (wyrok SN z dnia 15 grudnia 2010 r., II PK 137/10).

Powierzenie obowiązków dyrektora wicedyrektorowi może nastąpić wówczas, gdy zajdą okoliczności, o których mowa w przepisach art. 36a ust. 5 u.s.o., tj. do czasu powierzenia stanowiska dyrektora kandydatowi wyłonionemu w drodze konkursu lub kandydatowi ustalonemu przez organ prowadzący, gdy do konkursu nie zgłosił się żaden kandydat lub konkurs nie został rozstrzygnięty.

Działanie ustawodawcy polegające na upoważnieniu organu prowadzącego do zastosowania przepisu art. 36a ust. 5 u.s.o. jest celowe w przypadku, gdy nie można zastosować przepisów art. 36a ust. 2 i 4 u.s.o. ratio legis[1] przepisu art. 36a ust. 5 u.s.o. stanowi o możliwości powierzenia obowiązków dyrektora szkoły wyłącznie jej wicedyrektorowi, a w przypadku braku w szkole stanowiska wicedyrektora – nauczycielowi tej szkoły.

[1] Ratio legis – uzasadnienie ustawy.