PYTANIE

Nagminnie uczniowie klas IV, V, VI, rozpoczynający lekcje od na przykład 3 godziny lekcyjnej, przychodzą wcześniej do szkoły – są już o 8.00.

Do czasu rozpoczęcia zajęć przebywają na korytarzach, gdzie swoim zachowaniem uniemożliwiają prowadzenie zajęć w klasach. Szkoła nie ma możliwości zapewnienia im opieki, gdyż w świetlicy szkolnej przebywają dzieci klas I-III, których jest bardzo dużo. Kto ponosi odpowiedzialność za wspomnianych uczniów w tym czasie? Czy możemy odsyłać takie dzieci do domów? Jak uświadomić rodzicom konieczność wzięcia odpowiedzialności za dzieci? Wydaje im się, że w momencie, gdy dziecko przekroczy próg szkoły, odpowiedzialność za nie musza wziąć nauczyciele.

ODPOWIEDŹ

To, w jaki sposób ma być sprawowana opieka nad uczniami w szkole, powinno być ustalone w statucie szkoły, opracowanym na podstawie ramowego statutu publicznej szkoły.

Najważniejszym dokumentem szkoły regulującym wszystkie sprawy związane z jej funkcjonowaniem jest statut. Podstawowym kryterium, jakie musi on spełniać, jest jego zgodność z przepisami prawa.

Każda szkoła publiczna powinna posiadać statut opracowany na podstawie przepisów Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624, z późn. zm.) uwzględniających w szczególności ogólne zasady organizacji szkoły lub placówki oraz zakresy spraw, które powinny być ustalone w statucie.

Zgodnie z ramowym statutem statut szkoły publicznej powinien określać m.in.:

– sposób wykonywania zadań szkoły, z uwzględnieniem optymalnych warunków rozwoju ucznia, zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia (§ 2 ust. 1 pkt 2 załącznika nr 2 ww. rozporządzenia),

– zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę (§ 11załącznika nr 2 ww. rozporządzenia),

– warunki pobytu w szkole zapewniające uczniom bezpieczeństwo (§ 16 pkt 3 załącznika nr 2 ww. rozporządzenia).

Zgodnie z § 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (DzU z 2003 r. nr 6, poz. 69, z późn. zm.) to dyrektor szkoły jest osobą odpowiedzialna za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu w szkole lub placówce oraz bezpiecznych i higienicznych warunków uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami należącymi do tych jednostek. O odpowiedzialności tej można mówić z chwilą wejścia ucznia na teren szkoły aż do zakończenia zajęć i opuszczenia jej terenu przez uczniów.

W zapewnieniu uczniom opieki i bezpieczeństwa w szkole dużą rolę mogą odegrać rodzice. Zgodnie z art. 53 ust. 1 Ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) ogół rodziców uczniów w każdej szkole reprezentuje rada rodziców. Do kompetencji rady rodziców należy możliwość występowania do dyrektora i innych organów szkoły, organu prowadzącego szkołę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły. Korzystając z tych uprawnień, rada można wystąpić z wnioskiem do wskazanych organów w sprawie zapewnienia opieki i bezpieczeństwa dzieciom w szkole w czasie od przyjścia ich do szkoły do rozpoczęcia zajęć.

Zgodnie z § 10 ust. 1 załącznika nr 2 rozporządzenia o ramowych statutach szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym określa arkusz organizacji szkoły opracowany przez dyrektora szkoły z uwzględnieniem szkolnego planu nauczania. Na jego podstawie dyrektor szkoły, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy, ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych. Zarówno nauczyciele, jak i uczniowie muszą być na terenie szkoły przed wskazanym czasem rozpoczęcia zajęć. Rodzice powinni wiedzieć, kiedy opiekę nad dzieckiem przejmują nauczyciele i kiedy bez niepokoju o ich bezpieczeństwo mogą pozostawić je w szkole. Zgodnie z art. 6 pkt 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) nauczyciel obowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. Dbanie o bezpieczeństwo uczniów dotyczy także tych sytuacji, kiedy dziecko jest poza klasą – w szatni, stołówce czy na boisku szkolnym.

Z powyższego wynika, iż to dyrektor oraz nauczyciele są odpowiedzialni za dzieci z chwilą wejścia ich na teren szkoły. Nie ma przepisów, które nakazywałyby odsyłanie uczniów do domu, jeśli przyszli za wcześnie, jednak wydaje się, że dyrektor szkoły może powiadomić o tym fakcie rodziców, wskazując jednocześnie, w jakich godzinach uczniowie mają zajęcia.

Wydaje się także, ęe przepisy prawa nie stoją na przeszkodzie, aby w statucie szkoły znalazł się zapis dotyczący niemożności przebywania uczniów na terenie szkoły na kilka godzin przed lekcjami.

Dopóki jednak takiego zapisu nie ma – to dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za tych uczniów i tak powinien zorganizować im warunki pobytu w szkole, aby zapewnić im bezpieczeństwo.

Marta Handzlik – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, autorka publikacji z zakresu finansów w oświacie.