PYTANIE

Jaka jest granica wieku dla osób przyjmowanych do liceów? Czy 19-letnia osoba może być przyjęta do liceum ogólnokształcącego?

ODPOWIEDŹ

Osoba 19-letnia nie może być przyjęta do pierwszej klasy liceum ogólnokształcącego czy innej szkoły ponadgimnazjalnej dla młodzieży. Może jedynie kontynuować naukę w szkołach dla dorosłych oraz wszelkich formach kształcenia ustawicznego.

Uzasadnienie

Artykuł 70 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

W Ustawie o systemie oświaty
obowiązek nauki jest zapisany w art. 15 ust. 1. W ustępie 2 art. 15 sprecyzowano, że obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, i trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. W ust. 5 art. 16 zapisano, że
obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum (publicznych albo niepublicznych). I dalej w ust. 5a art. 16 wymienia się jednostki organizacyjne systemu oświaty, w których uczeń po ukończeniu gimnazjum może wypełnić obowiązek nauki.

Należy zwrócić uwagę na konsekwencję użycia w ustawie dwóch różnych zwrotów: „obowiązek szkolny” i „obowiązek nauki”, ponieważ na ogół obowiązki te wygasają w innym czasie.
Obowiązek szkolny trwa do ukończenia gimnazjum, a obowiązek nauki wygasa w momencie ukończenia przez ucznia 18 roku życia.

Uczeń, którego nie obejmuje już obowiązek szkolny, może zostać skreślony z listy uczniów. Stanowi o tym art. 39 ust. 2 i 2a Ustawy o systemie oświaty:

„Art. 39. ust. 2 Dyrektor szkoły lub placówki może, w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego.

2a. Przepis ust. 2 nie dotyczy ucznia objętego obowiązkiem szkolnym”.

Ustawa nie rozstrzyga więc wprost, czy wygaśnięcie obowiązku szkolnego ze względu na ukończenie przez ucznia 18 roku życia powoduje obligatoryjność skreślenia go z listy uczniów gimnazjum. M. Pilich w komentarzu do art. 15 ustawy (Mateusz Pilich,
Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, Warszawa 2006, s. 167–168.) zwraca uwagę na dwie możliwe wykładnie tego zapisu:

– wygasa obowiązek szkolny, jednakże w dalszym ciągu uczeń może (jeśli chce) kontynuować naukę aż do skończenia szkoły,

– uczeń ze względu na osiągnięty wiek nie może kontynuować nauki w gimnazjum dla młodzieży.

M. Pilich, biorąc pod uwagę, że gimnazjum jest określone w przepisach ustawy jako jedna ze szkół, w której spełnia się obowiązek szkolny (art. 16 ust. 5 Ustawy o systemie oświaty), przychyla się do drugiej wykładni, według której
osoba, na której nie ciąży obowiązek szkolny, powinna być skreślona z listy uczniów gimnazjum dla młodzieży. Może ona bowiem kontynuować naukę w gimnazjum dla dorosłych.

Podobnie, powołując się na obowiązek nauki, który wygasa w chwili ukończenia 18 roku życia, rozstrzygać należy kwestię, czy do pierwszej klasy szkoły ponadgimnazjalnej dla młodzieży może być przyjęta osoba 19-letnia.

W art. 16 ust. 5a ustawy jest mowa, że po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się przez:

– uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej;

– uczęszczanie na zajęcia realizowane w formach pozaszkolnych w placówkach publicznych i niepublicznych, posiadających akredytację, o której mowa w art. 68b;

– uczęszczanie na zajęcia realizowane w ramach działalności oświatowej prowadzonej przez osoby prawne lub fizyczne na podstawie art. 83a ust. 2, posiadające akredytację, o której mowa w art. 68b;

– realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy.

Oznacza to, że z dniem ukończenia przez ucznia 18 roku życia wygasa obowiązek nauki, którego realizacja jest zapewniana przez państwo w szkołach dla dzieci i młodzieży, ale pozostaje prawo do niej. Można je realizować w placówkach powołanych do kształcenia dorosłych lub formach kształcenia ustawicznego zdefiniowanych w art. 3 Ustawy o systemie oświaty:

„Art. 3. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa bez bliższego określenia o:

15) szkole dla dorosłych – należy przez to rozumieć szkołę, w której stosuje się odrębną organizację kształcenia i do której są przyjmowane osoby mające 18 lat, a także kończące 18 lat w roku kalendarzowym, w którym są przyjmowane do szkoły;

17) kształceniu ustawicznym – należy przez to rozumieć kształcenie w szkołach dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby, które spełniły obowiązek szkolny”.

Podstawa prawna:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Tekst uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe (DzU, Nr 78, poz. 483).

2. Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (tekst jednolity: DzU z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).

3. Rozporządzenie MENiS z dnia 20 lutego 2004 roku w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (DzU, Nr 26, poz. 232).

Bożena Kula – nauczyciel konsultant Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej i Doradztwa Metodycznego w Świętokrzyskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach.