PYTANIE
Czy dyrekcja może zobowiązać mnie do pełnienia dyżurów na przerwach? Jaka jest odpowiedzialność prawna moja i szkoły w razie wypadku podczas mojego dyżuru, jeśli go nie pełniłem? Jaka jest odpowiedzialność moja i szkoły za uczniów pełnoletnich?

ODPOWIEDŹ
Zapewnienie bezpieczeństwa jest zapisane w ustawie o systemie oświaty oraz rozporządzeniach dotyczących bezpieczeństwa w szkole i zasad jej funkcjonowania. Zgodnie z art. 4 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm., ostatnie DzU z 2011 r. nr 205, poz. 1206) nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

Z kolei § 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach stanowi, iż dyrektor ma zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami należącymi do tych jednostek.Jednocześnie pamiętać należy, że niedopuszczalne jest prowadzenie jakichkolwiek zajęć bez nadzoru upoważnionej do tego osoby, a przerwy w zajęciach uczniowie spędzają pod nadzorem nauczyciela. Jeżeli pozwalają na to warunki atmosferyczne, umożliwia się uczniom przebywanie w czasie przerw na świeżym powietrzu.

Powyższy przepis jest podstawą do przydzielania nauczycielom dyżurów w czasie przerw.

Zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (DzU z 2003 r. nr 6, poz. 69 z późn. zm. ostatnie DzU z 2009 r. nr 139, poz. 1130) to dyrektor szkoły jest osobą odpowiedzialną za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu w szkole lub placówce. O odpowiedzialności tej można mówić z chwilą wejścia ucznia na teren szkoły, aż do zakończenia zajęć i opuszczenia jej terenu przez uczniów.

Zgodnie z art. 6 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm. ostatnie DzU z 2009 r. nr 213, poz. 1650) nauczyciel jest obowiązany rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. Dbanie o bezpieczeństwo uczniów dotyczy także tych sytuacji, kiedy dziecko jest poza klasą – w szatni, stołówce czy na boisku szkolnym.

Pracownicy administracji przedszkola, nauczyciele i wychowawcy w wyniku zaniedbania swoich podstawowych obowiązków, do których należy zapewnienie bezpieczeństwa wychowankom, odpowiedzialności bezpośredniej w stosunku do wychowanka, który uległ nieszczęśliwemu wypadkowi, nie ponoszą. Nie oznacza to jednak, iż ich odpowiedzialność jest całkowicie wyłączona. Nauczyciele i personel administracji przedszkola odpowiadają służbowo przed dyrektorem przedszkola i organem prowadzącym za tragiczne skutki wynikłe z braku nadzoru nad bezpieczeństwem wychowanków lub nieprzestrzeganiem procedury postępowania po zaistnieniu wypadku.

Powyższa odpowiedzialność dotyczy także uczniów pełnoletnich, gdyż przepisy nie stanowią, że opiekę należy sprawować tylko nad uczniami niepełnoletnimi.

Marta Handzlik – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, autorka publikacji z zakresu finansów w oświacie.