PYTANIE
Czy nauczyciel powinien dostać wynagrodzenie za opiekę nad dziećmi w czasie wycieczki, jeśli trwa ona dłużej niż czas jego pracy, np. 2 dni?

ODPOWIEDŹ
Przepisy powszechnie obowiązujące regulujące kwestię wynagradzania nauczycieli nie przewidują dodatkowego składnika wynagrodzenia dla nauczycieli wyjeżdżających w roli opiekunów na wycieczki szkolne. Można oczywiście w tym momencie wspomnieć o możliwości docenienia tego rodzaju zaangażowania nauczyciela w postaci dodatku motywacyjnego, ale z całą pewnością nie jest to powinność automatycznie i bezwzględnie nałożona na dyrektora – dodatek motywacyjny jest uznaniowy i nie ma charakteru roszczeniowego. W przypadku wycieczki szkolnej nie ma możliwości rozliczania czasu pracy nauczycieli w ramach godzin ponadwymiarowych. Nie ma do tego podstaw, nie można też mylić ich z godzinami nadliczbowymi wynikającymi z Kodeksu pracy. Zgodnie bowiem z art. 35 ust. 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2014 r., poz. 191) nauczyciel może być zobowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością tylko w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania. Z tym jest związany i wymaga podkreślenia fakt, że godziny ponadwymiarowe nie są związane z czasem pracy nauczycieli określonym w art. 42 Karty Nauczyciela. Zgodnie z tym przepisem czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień, przy czym przez tydzień należy rozumieć 5 dni roboczych (art. 42c KN). Na marginesie należy zaznaczyć, że Karta Nauczyciela co do zasady nie przewiduje możliwości realizowania wycieczek i imprez szkolnych w dni wolne od pracy. Oznacza to, że czas pracy nauczyciela niewątpliwie nie ogranicza się wyłącznie do realizacji tygodniowej liczby godzin obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych. Poza pensum każdy nauczyciel w ramach czasu pracy i ustalonego wynagrodzenia jest zobowiązany do realizacji innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów (art. 42 ust. 2 pkt 2 KN). Dwudniowy wyjazd uczniów na wycieczkę szkolną jest niewątpliwie zadaniem statutowym szkoły. Dodatkowo dyrektor szkoły poprzez zapewnienie odpowiedniej liczby nauczycieli i opiekunów na kilkudniowej wycieczce, powinien zapobiec przekroczeniom norm czasu pracy nauczycieli, przy czym powinien pamiętać, że nauczyciele wykonują pracę już od chwili powierzenia ich opiece uczniów.

Reasumując, opieka nad uczniami podczas dwudniowej wycieczki szkolnej jest sprawowana przez nauczyciela w ramach czasu pracy i ustalonego dla niego standardowego wynagrodzenia. W związku z tym wskazane jest, żeby wycieczki odbywały się w dni, w których w szkole realizowane są zajęcia dydaktyczno-wychowawcze.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym