PYTANIE

Posiadam orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Zostałam zatrudniona na stanowisku nauczyciela wychowawcy w świetlicy szkolnej na pełny etat przez PFRON.

Pracodawca ubiegał się i otrzymał zwrot kosztów stworzenia stanowiska pracy. Wiem, że rozporządzenie dotyczące zwrotu kosztów stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej określa, że pracodawca zobowiązuje się zatrudniać tę osobę nie krócej jak 36 miesięcy. Pracę rozpoczęłam w połowie grudnia 2007 r. i za każdym razem otrzymywałam umowę na czas określony – do końca roku szkolnego. W trakcie tego czasu uzyskałam stopień nauczyciela kontraktowego. Trzy lata miną w grudniu 2010 r. W tym roku szkolnym otrzymałam umowę od 01.09 tylko do końca grudnia 2010 r. Pracodawca tłumaczy to umową z PFRON-em na 36 miesięcy. Czyli mam rozumieć, że od stycznia PFRON już nie będzie udzielał pracodawcy refundacji? A ja zostanę bez pracy w połowie roku szkolnego? Czy w związku z tym pracodawca ma obowiązek dać mi następną umowę od stycznia 2011? Jak to jest ze zwrotem kosztów stanowiska pracy – 36 miesięcy i koniec współpracy?

ODPOWIEDŹ

Należy wyraźnie oddzielić w tej sytuacji zasady zatrudniania nauczycieli, o których mowa w art. 10 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.), od zasad, na jakich pracodawca – dyrektor może uzyskać od Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dofinansowania do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych oraz zwrotu kosztów wyposażenia ich stanowiska pracy (art. 26–26e Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2008 r. nr 14, poz. 92, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 26e ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osobę niepełnosprawną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotną albo poszukującą pracy niepozostającą w zatrudnieniu, może otrzymać, na wniosek, ze środków PFRON-u zwrot kosztów wyposażenia (a nie stworzenia) stanowiska pracy do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Z kolei na podstawie art. 26a i art. 26b tej ustawy może uzyskać również dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego (po spełnieniu dodatkowych przesłanek określonych w tych przepisach).

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie wskazuje jednak szczególnej formy nawiązania stosunku pracy, czy odstępstwa od ogólnych zasad nawiązywania stosunku pracy z nauczycielami. Oznacza to, że do zatrudniania nauczycieli niepełnosprawnych, których wynagrodzenie i wyposażenie stanowiska pracy pracodawca chce zrefundować z PFRON-u, należy stosować przepisy Karty Nauczyciela.

Na podstawie Karty Nauczyciela stosunek pracy z nauczycielami nawiązuje się na podstawie umowy o pracę (na czas określony i nieokreślony) lub mianowania w zależności od stopnia awansu zawodowego. Jak wynika z pytania, zatrudniona została Pani w grudniu 2007 r. na czas określony do dnia 31 sierpnia 2008 r. i ponownie od dnia 1 września 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. W tym czasie uzyskała Pani stopień awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego. Oznacza to, że z dniem 1 września 2010 r. powinna być Pani zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (a nie na czas określony do grudnia 2010 r.), zgodnie z art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela. Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony. Od tej zasady istnieje jeden wyjątek, który dopuszcza nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem kontraktowym na podstawie umowy na czas określony w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Jednak w moim przekonaniu w opisanym stanie faktycznym żaden z tych przypadków nie będzie miał zastosowania. Na pewno nie jest nim fakt upływu 36 miesięcy zatrudnienia niepełnosprawnego nauczyciela, wymaganego przy wyposażeniu stanowiska pracy.

Tym samym nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem kontraktowym na czas określony w sytuacji, kiedy nie wynika to z organizacji nauczania, czy zastępstwa nieobecnego nauczyciela jest działaniem niezgodnym z przepisami Karty Nauczyciela. W mojej ocenie, należy wezwać pracodawcę do przywrócenia stanu faktycznego do stanu zgodnego z prawem, czyli zawarcie z nauczycielem kontraktowym umowy na czas nieokreślony. W przypadku jednak negatywnej odpowiedzi pozostaje wniesienie sprawy na drogę postępowania sądowego.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.