PYTANIE

Czy dodatek wiejski i mieszkaniowy przysługują nauczycielowi bez uprawnień pedagogicznych, zatrudnionemu w pełnym wymiarze godzin?

Co to w ogóle znaczy przygotowanie pedagogiczne? Czy nauczyciel może być bez niego przyjęty do pracy?

ODPOWIEDŹ

Kwestie związane tak zwanym dodatkiem wiejskim oraz dodatkiem mieszkaniowym zostały uregulowane w art. 54 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.). Z przepisu tego wynika między innymi, że nauczycielowi zatrudnionemu na terenie wiejskim oraz w mieście liczącym do 5000 mieszkańców, posiadającemu kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela, przysługują:

– dodatek mieszkaniowy, którego wysokość uzależniona jest od stanu rodzinnego nauczyciela – wysokość dodatku może być także zróżnicowana w zależności od miejscowości, w której nauczyciel jest zatrudniony,

– odrębny dodatek w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego (organ prowadzący szkołę może podwyższyć dodatek nauczycielowi zatrudnionemu na terenie wiejskim, na którym występuje deficyt kadr).

Prawo do nauczycielskiego dodatku mieszkaniowego oraz do dodatku wiejskiego, zgodnie z intencją ustawodawcy, przysługuje wyłącznie nauczycielom posiadającym kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. Zostały one określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (DzU z 2009 r. nr 50, poz. 400) i zasadniczo uzależnione są od typu szkoły, w której nauczyciel pracuje. Nieodzownym elementem składowym kwalifikacji nauczycielskich w przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach jest posiadanie przygotowania pedagogicznego. Można z tego wyciągnąć wniosek, że nauczyciel, który nie posiada przygotowania pedagogicznego, nie ma również kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela, zatem również nie ma prawa do dodatku mieszkaniowego oraz wiejskiego.

Przywołane powyżej rozporządzenie MEN wyjaśnia również pojęcie przygotowania pedagogicznego (§ 1 pkt 3), przez które należy rozumieć „nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną – w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin; w przypadku nauczycieli praktycznej nauki zawodu niezbędny wymiar zajęć z zakresu przygotowania pedagogicznego wynosi nie mniej niż 150 godzin; o posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy dyplom ukończenia studiów lub inny dokument wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego”.

Czy nauczyciel może być przyjęty do pracy bez przygotowania pedagogicznego? Tak, ale taka sytuacja zawsze stanowi odstępstwo od zasady, ma walor wyjątkowości i jest możliwa dopiero po spełnieniu określonych przez przepisy prawa warunków. W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, dopuszczalne jest nawiązanie stosunku pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu. Przesądza o tym art. 10 ust. 3 Karty Nauczyciela. Natomiast z art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela wynika, że w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje, można za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny zatrudnić nauczyciela, który nie posiada kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w

zaocznej szkole policealnej.