PYTANIE

Jestem pedagogiem szkolnym. Zakres moich obowiązków określa rozporządzenie MEN w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

Wynika z niego jasno, że w zakresie moich obowiązków są konsultacje z nauczycielami. Dyrektor stwierdziła, że moje pensum jest na pomoc uczniom, a nie nauczycielom i dołożyła mi 1,5 godz. obowiązkowych, nieodpłatnych konsultacji z nauczycielami (w ramach 40 godzin pracy nauczyciela) do tygodniowego pensum (25 godzin).W moim przekonaniu moje pensum zwiększyło się, jednak dyrektor twierdzi, że tak nie jest. Kto ma rację?

ODPOWIEDŹ

Zadania szkolnego pedagoga sformułowane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, jednoznacznie wskazują, że adresatami działań szkolnego pedagoga powinni być przede wszystkim uczniowie. To właśnie ich indywidualne potrzeby ma rozpoznawać pedagog, a przyczyny ich niepowodzeń szkolnych analizować (§ 15 ust. 3 pkt 1). Zadaniem szkolnego pedagoga jest także określanie form i sposobów udzielania pomocy uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb (§ 15 ust. 3 pkt 2) oraz działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej (§ 15 ust. 3 pkt 7).

Ze względu na specyfikę pracy w szkole swoje działania pedagog powinien podejmować na rzecz uczniów, ale we współpracy z rodzicami, innymi nauczycielami, poradnią psychologiczno-pedagogiczną. Zwraca na to uwagę zapis § 15 ust. 3 pkt 4, który mówi, że zadaniem pedagoga jest podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach, w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli.

Rozporządzenie określa i takie zadania, które nakierowane są m.in. na nauczycieli:

- organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli (§ 15 ust. 3 pkt 3),

- planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu, w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy (§ 15 ust. 3 pkt 6).

Jedynym zadaniem (wyszczególnionym w rozporządzeniu) szkolnego pedagoga adresowanym tylko do nauczycieli jest wspieranie ich działań wychowawczych i opiekuńczych, wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach (§ 15 ust. 3 pkt 5). Należy jednak zaznaczyć, że rozporządzenie określając, co należy do zadań pedagoga (podkreślając przez to ich znaczenie i charakter wykonywanej pracy), nie zamyka drogi do przydzielenia pedagogowi innych zadań, niewymienionych w rozporządzeniu, na co wskazuje sformułowanie „w szczególności”.

Przedstawiona powyżej analiza kluczowego dla określenia obowiązków szkolnego pedagoga rozporządzenia nie pozostawia wątpliwości, że ograniczenie pola działania pedagoga w szkole do kontaktu z nauczycielami byłoby niezgodne z jego treścią. Warto też pamiętać, że konsultacje, jak wskazuje § 5 ust. 2 rozporządzenia, to tylko jedna z możliwych form udzielania pomocy psychologiczno-pedagogiczna w szkole.

Pensum pedagoga szkolnego, zgodnie z art. 42 ust. 7 pkt 3. Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, ustala organ prowadzący. Jak wynika z badań przeprowadzonych w kraju, waha się ono w poszczególnych szkołach od 20 do 26 godzin tygodniowo.

Oprócz wyznaczonego pensum, od 1 września 2009 r., wszyscy nauczyciele, także pedagodzy, mają obowiązek realizacji przepisu art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela. Oznacza on konieczność przeprowadzenia w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy dodatkowej godziny:

- przez nauczycieli (także pedagogów) szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnej, zajęć opieki świetlicowej lub zajęć w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych,

- przez nauczycieli szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, zajęć w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych.

Na koniec warto dodać, że zgodnie z § 15 ust. 1 Rozporządzenia MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole odpowiada dyrektor. W związku z tym z nim należy wyjaśnić, które zajęcia prowadzonego przez szkolnego pedagoga składają się na jego pensum (ponieważ odbywają się regularnie, w wyznaczonych miejscach i terminach, mają określoną listę uczestników, temat), a które są działaniami prowadzącymi w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy szkolnego pedagoga.

Jeśli konsultacje dla nauczycieli, o których mowa w pytaniu, miałyby oznaczać jedynie wyznaczenie przez pedagoga terminów, w których byłby do ich dyspozycji, z pewnością nie można ich traktować jako zwiększenie pensum pedagoga.

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r.

w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. (DzU z 2003 r. nr 11, poz. 114.)

§ 5.2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jest organizowana w szczególności w formie:

1. zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;

2. zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;

3. klas wyrównawczych, z zastrzeżeniem ust. 3;

4. klas terapeutycznych, z zastrzeżeniem ust. 4;

5. zajęć psychoedukacyjnych dla uczniów;

6. zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców;

7. zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;

8. porad dla uczniów;

9. porad, konsultacji i warsztatów dla rodziców i nauczycieli.

§ 15.

1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki.

2. W przedszkolu, szkole i placówce mogą być zatrudnieni pedagog, psycholog i logopeda. W szkole i placówce może być zatrudniony również doradca zawodowy.

3. Do zadań pedagoga należy w szczególności:

1) rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych;

2) określanie form i sposobów udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb;

3) organizowanie i prowadzenie różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli;

4) podejmowanie działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach, w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli;

5) wspieranie działań wychowawczych i opiekuńczych nauczycieli, wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach;

6) planowanie i koordynowanie zadań realizowanych przez szkołę na rzecz uczniów, rodziców i nauczycieli w zakresie wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i zawodu, w przypadku gdy w szkole nie jest zatrudniony doradca zawodowy;

7) działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.

2. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela (DzU z 2009 r. nr 1, poz. 1)

Art. 1. W ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

6) w art. 42:

a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

2. W ramach czasu pracy, o którym mowa w ust. 1, oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:

1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7;

2) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:

a) nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,

b) nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu.

Art. 5.1. Wymiar zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy wymienionej w art. 1, wynosi od dnia 1 września 2009 r. do dnia 31 sierpnia 2010 r. - 1 godzinę tygodniowo.

f) ust. 6-7a otrzymują brzmienie:

Art. 42.7. Organ prowadzący szkołę lub placówkę określa:

3) tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli szkół niewymienionych w ust. 3, nauczycieli szkół, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1a, nauczycieli prowadzących kształcenie w formie zaocznej, nauczycieli kolegiów pracowników służb społecznych, nauczycieli kształcenia na odległość, nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin, pedagogów, psychologów, logopedów, doradców zawodowych prowadzących zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu w celu wspomagania uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 11 ustawy o systemie oświaty, bibliotekarzy bibliotek pedagogicznych oraz zasady zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć w formie zaocznej i w kształceniu na odległość

Bożena Kula – nauczyciel konsultant Pracowni Doskonalenia Kadry Kierowniczej i Doradztwa Metodycznego w Świętokrzyskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach.