PYTANIE

Szkoła udostępnia pomieszczenia szkolne na prowadzenie pozaszkolnych zajęć przez wolontariuszy zaprzyjaźnionej fundacji. Jak kształtuje się odpowiedzialność szkoły, jeśli podczas tych zajęć dojdzie do wypadku z udziałem dziecka?

ODPOWIEDŹ

Za wypadek dziecka na zajęciach pozalekcyjnych odpowiada osoba sprawująca nad nim opiekę – opiekun.
Posiadacz budynku co do zasady odpowiedzialności nie ponosi.
Od tak przedstawionej zasady istnieją jednak wyjątki.

1. Przede wszystkim należy zauważyć, iż w przypadku zajęć pozaszkolnych organizowanych na terenie szkoły przez osoby trzecie (w tym np. fundacje), szkoła, a właściwie jej dyrektor, jedynie udostępnia pomieszczenia znajdujące się w budynku szkoły.

Zalecanym rozwiązaniem jest udostępnianie osobom trzecim pomieszczeń szkolnych wyłącznie
na podstawie pisemnych umów (najmu lub użyczenia – ta druga forma dotyczy udostępnienia nieodpłatnego). Postanowienia umowy powinny zawierać wyraźny zapis o wyłączeniu odpowiedzialności szkoły (wynajmującego, użyczającego) za szkody majątkowe i osobowe powstałe w czasie odbywania się zajęć pozalekcyjnych.

Niezależnie jednak od tego, czy formalna umowa została zawarta, czy też nie, a jeśli została zawarta, to niezależnie od jej postanowień na organizatorze zajęć spoczywa obowiązek opieki nad dziećmi powierzonymi jego opiece przez ich rodziców (przedstawicieli ustawowych).
Szkoła nie przyjmuje na siebie odpowiedzialności za wypadki mające miejsce podczas prowadzonych przez osoby trzecie zajęć pozalekcyjnych. Skoro fundacja jest organizatorem zajęć, to ona ma obowiązek zapewnić dzieciom odpowiednią opiekę.

2. Przedstawiona wyżej zasada doznaje jednak wyjątków.

a)
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych placówkach (Dz. U. 2003, Nr 6, poz. 69),
dyrektor szkoły zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w placówce. Rozporządzenie określa między innymi warunki, jakie powinna spełniać szkoła. Przykładowo, rozporządzenie nakłada na dyrektora szkoły obowiązek ogrodzenia terenu szkoły, zapewnienie właściwego oświetlenia, równej nawierzchni dróg, obowiązek zabezpieczenia studzienek kanalizacyjnych przez ich zakrycie, wyposażenia schodów w barierki, czy też nakłada obowiązek nabywania przez szkołę wyposażenia z odpowiednimi atestami lub certyfikatami. Za dopełnienie powyższych obowiązków osobą odpowiedzialną jest dyrektor szkoły.

Tym samym, jeśli przyczyną wypadku, do którego doszło na zajęciach pozalekcyjnych, choćby w części będzie niedopełnienie obowiązków wynikających z powyższego rozporządzenia, dyrektor placówki również poniesie odpowiedzialność. Oczywiście na tle konkretnego przypadku koniecznym będzie ustalenie, w jakim stopniu niewypełnienie obowiązków z rozporządzenia miało wpływ na zaistnienie szkody.

b) W kontekście wypadków w szkole należy także zwrócić uwagę na przepis art. 434 kodeksu cywilnego, który stanowi, że
za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie.

Termin budowla ma tu szerokie znaczenie – oznacza magazyny, budynki, garaże, wszelkie konstrukcje wytworzone przez ludzi związane z gruntem. Natomiast za część budowli uważa się jej elementy, takie jak windy, drzwi, balustrady.

Zatem w przypadku, jeśli w wyniku wypadnięcia okna, oderwania się parapetu itp. nastąpi szkoda, to odpowiedzialność poniesie samoistny posiadacz budynku. Posiadacz budowli będzie jednakowoż wolny od odpowiedzialności jeśli wykaże, że:

- zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikało z braku utrzymania jej w należytym stanie ani z wady w budowie;

- do wypadku doszło ze względu na siłę wyższą;

- do wypadku doszło wskutek zachowania się pokrzywdzonego lub osoby trzeciej, za którą posiadacz budowli nie ponosi odpowiedzialności.

3. Podobnie będzie się kształtowała odpowiedzialność przy wypadku na placu zabaw. Z jednej strony (zasada) odpowiedzialność za tego typu wypadki będzie ponosić osoba sprawująca opiekę nad dziećmi znajdującymi się na placu zabaw. Z drugiej jednak strony (wyjątek) odpowiedzialność może ponosić szkoła, będąca gospodarzem placu zabaw, gdyż to na niej, a dokładnie na dyrektorze placówki spoczywa obowiązek zadbania, by plac zabaw był technicznie sprawny i bezpieczny dla dzieci. Urządzenia na placu zabaw można również w świetle art. 434 kc uznać za budowlę i wówczas odpowiedzialny będzie posiadacz samoistny owych urządzeń.

Katarzyna Gałecka - radca prawny

Maciej Adamczyk - radca prawny

– Kancelaria Radców Prawnych Adamczyk i Spółka

www.kancelaria-adamczyk.pl