Pytanie:

Jestem nauczycielem dyplomowanym z wieloletnim stażem pracy. Bardzo proszę o wyjaśnienie mi kwestii \"łączeń\", czyli zastępstw za nieobecnego nauczyciela (j. polski) i zajęć logopedycznych, które jako logopeda szkolny w tym czasie prowadzę. Sprawa ta nurtuje mnie, bowiem nałożono na mnie obowiązek zastępstwa za nieobecnego nauczyciela języka polskiego w klasie 4 sp autystycznej w czasie zajęć logopedycznych, które wynikają z mojego planu pracy. Posiadam kwalifikacje do prowadzenia zajęć z j. polskiego. Z uwagi na odmienną specyfikę zajęć i formę pracy, połączenie obu zajęć wydaje się w mojej ocenie niemożliwe do zrealizowania. Prowadzenie zajęć z języka polskiego spowoduje brak możliwości przeprowadzenia zajęć specjalistycznych zgodnie z formułą pracy logopedycznej. Analogiczna sytuacja dotyczy zamiany prowadzonych zajęć. Czy w rozpatrywanym przypadku dyrektor placówki może nałożyć na mnie taki obowiązek? Jakie przepisy prawa dopuszczają prowadzenie w szkole specjalnej zastępstw na zasadzie zajęć łączonych o charakterze incydentalnym, a nie stałym? Nadmieniam, że nie są to zastępstwa typu doraźnego, o których mówi Karta Nauczyciela. Czy w opisanej sytuacji dopuszczalne jest powoływanie się na przepis § 5 pkt 6 Załącznika Nr 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

Odpowiedź:

Dyrektor nie może zlecać zastępstw w godzinach podstawowej pracy nauczyciela logopedy. W praktyce jest możliwość przydziału godzin w czasie kiedy nauczyciel już skończy pracę w danym dniu, ewentualnie przed rozpoczęciem pracy. Należy powołać się na art. 35 ust. 2a Karty Nauczyciela. Nie ma przepisów umożliwiających oficjalne łącznie klas w sposób incydentalny. Prawo oświatowe określa przypadki kiedy możliwe jest łączenie klas w sposób stały.

Uzasadnienie:

Nauczyciel błędnie założył, że opisaną sytuację nie reguluje Karta Nauczyciela. W kontekście zadanego pytania należy zauważyć, że zgodnie z art. 35 ust. 2a i 3 Karty Nauczyciela przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela, a wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela. Zatem nauczycielowi, w tym nauczycielowi logopedzie, któremu dyrektor szkoły przydzielił godzinę doraźnego zastępstwa, za realizację tej godziny przysługuje wynagrodzenie. Godziny doraźnych zastępstw nie mają stałego charakteru i są przydzielane przez dyrektora szkoły. Przepisy z zakresu prawa oświatowego nie regulują sposobu przydziału tych godzin nauczycielom.

Nie ma znaczenia, czy w czasie doraźnego zastępstwa nauczyciel realizuje zajęcia dydaktyczne zgodnie z posiadaną specjalnością, czy zajęcia dydaktyczne, do których nie posiada kwalifikacji, czy po prostu zapewnia jedynie bezpieczeństwo uczniom. Istotne jest, aby nauczyciel sprawował opiekę nad uczniami w czasie nieobecności innego nauczyciela.

Dlatego też godziny doraźnych zastępstw mogą być przydzielane na takich samych zasadach nauczycielom określonych przedmiotów, jak i nauczycielom specjalistom, takim jak pedagog, psycholog, logopeda, czy nauczyciel biblioteki. Decyzja z w tym zakresie należy do dyrektora szkoły.

Przydzielanie nauczycielom logopedom zastępstw w ramach ich godzin pracy prowadziłoby do ograniczenia możliwości wykonywania ich zadań jako logopedów.

Zlecanie doraźnych zastępstw w czasie realizacji obowiązkowego pensum ww. grupy nauczycieli oznacza uznanie, iż realizacja takich zajęć jest jednym z obowiązków nauczyciela realizowanych w ramach jego czasu pracy.

Prawo oświatowe przewiduje sytuacje, która pozwalają łączyć klasy, jednak nie ma to charakteru incydentalnego.

Na podstawie art. 96 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe w szkołach podstawowych działających w szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych, w zakresie danego etapu edukacyjnego dopuszcza się organizację nauczania w klasach łączonych. Również w szkołach podstawowych specjalnych i dodatkowo także w szkołach ponadpodstawowych specjalnych, w tym zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej, działających w szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych, w zakresie danego etapu edukacyjnego, dopuszcza się organizację nauczania w klasach łączonych (art. 96 ust. 6 Prawa oświatowego).

Podstawa prawna:

• 96 ust. 4, ust. 6 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1082),
• 35 ust. 2a, ust. 3 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1762).