Pytanie:

Czy dyrektor, w ramach oszczędności, może nie płacić nauczycielom wynagrodzenia za zastępstwa? Jestem pracownikiem szkoły ponadgimnazjalnej, podlegającej pod starostwo powiatowe.

Odpowiedź:

Nie, za doraźne zastępstwa należy wypłacać wynagrodzenie. Nauczyciel, który nie otrzymał wynagrodzenia za realizację doraźnych zastępstw, ma prawo wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o wypłatę wynagrodzenia z tego tytułu.

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2014 r., poz. 191 ze zm.) w art. 35 w ust. 2a nie tylko definiuje pojęcie doraźnego zastępstwa, ale też przesądza o jego płatnym charakterze (ust. 3). Przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela.

Wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw wypłaca się według stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela, z uwzględnieniem dodatku za warunki pracy. Na podstawie art. 30 ust. 6 pkt 2 Karty Nauczyciela organ prowadzący będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu m.in. szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe oraz godziny doraźnych zastępstw. Organ prowadzący szkołę nie może w regulaminie wynagradzania przyjąć, że godziny doraźnego zastępstwa nie są płatne, gdyż oznaczałoby to przekroczenie delegacji ustawowej, jak też stanowiłoby rażące naruszenie prawa, przesądzające o nieważności takiego zapisu.

W związku z wyżej przedstawioną definicją doraźnych zastępstw oraz regulacją przesądzającą o ich odpłatności nie ulega wątpliwości, że wliczanie godzin doraźnych zastępstw do 40-godzinnego tygodnia pracy nauczyciela należy uznać za sprzeczne z prawem. Podobnie bezzasadne jest uzależnianie wypłaty wynagrodzenia za godziny doraźnych zastępstw od posiadania kwalifikacji do nauczania przedmiotu, który miał być nauczany w ramach zastępstwa. Innymi słowy, zrealizowanie w czasie zastępstwa zajęć zaplanowanych przez nieobecnego nauczyciela nie jest warunkiem koniecznym do wypłaty wynagrodzenia. Z całą pewnością realizacja doraźnych zastępstw nie może też odbywać się w ramach tzw. „godzin karcianych”, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 lit. a i b Karty Nauczyciela.