PYTANIE:

W roku szkolnym 2015/2016 podjęłam pracę w charakterze nauczycielki na podstawie umów o pracę na czas określony w dwóch szkołach.

W jednej szkole okres umowy obowiązuje od 1 września 2015 r. do 31 sierpnia 2016 r. na 4/18 etatu. W drugiej szkole były dwie umowy w związku z zastępstwem za nauczyciela nieobecnego z powodu urlopu dla poratowania zdrowia: UMOWA o pracę na czas określony na 18/18 etatu od 5 listopada 2015 r. do 30 kwietnia 2016 r., tj. do zakończenia zajęć dydaktycznych w klasach maturalnych,  i ANEKS do poprzedniej umowy na 6/18 etatu od 1 maja 2016 r. do 24 czerwca 2016 r., tj. do zakończenia zajęć edukacyjnych. Obie szkoły prowadzi ten sam organ prowadzący.

W drugiej szkole od 1 września 2016 r. do czasu powrotu nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia w listopadzie 2016 r. mam kontynuować pracę z młodzieżą. Jestem nauczycielem dyplomowanym. Zwracam się do Państwa z prośbą o odpowiedź na pytania:

1) Czy praca nauczyciela w dwóch szkołach na podstawie odrębnych umów o pracę na czas określony może, czy też powinna być traktowana jako łączenie etatów?

2) Jaka jest podstawa prawna zawierania KILKU umów o pracę z nauczycielem dyplomowanym, zwłaszcza gdy chodzi o zastępstwo za nauczyciela przebywającego na rocznym urlopie dla poratowania zdrowia, zamiast JEDNEJ umowy, tym bardziej, że dyrektor szkoły wyraża pozytywną opinię o mojej pracy oraz zamierza zawrzeć ze mną kolejną umowę od 1 września 2016 r. do czasu powrotu nauczyciela z urlopu zdrowotnego?

3) Jakie zapisy powinny być koniecznie uwzględnione w kolejnej – TRZECIEJ – umowie o pracę dot. zastępstwa za TEGO SAMEGO NAUCZYCIELA nieobecnego z powodu urlopu dla poratowania zdrowia?

4) Czy nauczycielowi zastępującemu nauczyciela przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia nie przysługuje wynagrodzenie za okres wakacji przypadających w trakcie rocznego zastępstwa, tym bardziej, że po nich ma kontynuować zastępstwo?

ODPOWIEDŹ:

Zanim odpowiem na pytania: nie do końca jasne jest dla mnie ustalenie umów, jakie łączą nauczyciela w drugiej szkole. Rozumiem, że w szkole pierwszej (dla uproszczenia w szkole A) nauczyciel jest zatrudniony na umowę terminową od 1 września 2015 r. do 31 sierpnia 2016 r. na 4/18 etatu. Natomiast w drugiej szkole (szkole B) była to umowa terminowa od 5 listopada 2015 r. do 30 kwietnia 2016 r. – 18/18, która została aneksowana i przedłużona (czy podpisana od nowa?) od 1 maja do 24 czerwca 2016 r. – 6/18 etatu. Niemniej jednak nie ma to aż tak wielkiego znaczenia dla udzielenia odpowiedzi.

Ad. 1) Czy praca nauczyciela w dwóch szkołach na podstawie odrębnych umów o pracę na czas określony może, czy też powinna być traktowana jako łączenie etatów?

Praca nauczyciela w dwóch szkołach na odrębnych umowach terminowych nie może być traktować jako łączenie etatów.

Tzw. łączenie etatów ma miejsce w przypadku, gdy w jednej szkole nauczyciel realizuje zajęcia o różnym pensum, np. nauczyciela przedmiotowca – 18 godzin i bibliotekarza – 30 godzin. Wtedy ustala się mu tzw. łączone pensum. Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dla nauczycieli realizowanych w ramach stosunku pracy określa organ prowadzący w trybie odrębnej uchwały (art. 42 ust. 7 Karty Nauczyciela). W takim przypadku nauczyciel realizuje odrębne pensum dydaktyczne ustalone przez dany organ prowadzący szkołę.

W opisanym przypadku nie mamy do czynienie z taką sytuacją, bo nauczyciel w każdej umowie realizuje pensum z 18 godzin. Zatem w tym przypadku nie można mówić o obowiązku łączenia etatów. Poza tym łączenie etatów dotyczy pracy w jednej szkole, a nie dwóch.

Ewentualnym zagadnieniem prawnym, które warto omówić w tym kontekście, jest zatrudnienie na dwie umowy z jednym pracodawcą. Wydaje się jednak, że i ta sytuacja nie miała miejsca, bo w żadnym momencie nauczyciel nie był zatrudniony w tym samym czasie w jednej szkole na podstawie dwóch umów. W szkole B, co prawda, były dwie umowy (lub jedna przedłużona – nie wiem jak to formalnie zostało wdrożone), ale występujące jedna po drugiej (od 5 listopada 2015 r. do 30 kwietnia 2016 r. – 18/18 i od 1 maja do 24 czerwca 2016 r. – 6/18 etatu).

Kwestia dopuszczalności pozostawania przez pracownika w kilku stosunkach pracy z jedną szkołą nie została wprost uregulowana w przepisach prawa pracy. Zgodnie jednak z orzecznictwem Sądu Najwyższego z tym samym pracodawcą w zakresie wykonywania pracy tego samego rodzaju pracownik może pozostawać tylko w jednym stosunku pracy – może łączyć go z nim tylko jedna umowa (wyrok SN z 13 marca 1997 r., I PKN 43/97). Zawieranie dodatkowej umowy o pracę z własnym pracownikiem jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy przedmiotem dodatkowej umowy będzie praca innego rodzaju niż dotychczasowa, a wykonywanie jej nie będzie kolidowało z normalnym czasem pracy pracownika (wyrok SN z 8 stycznia 1981 r., II URN 186/80).

Ad. 2, ad 4) Jaka jest podstawa prawna zawierania KILKU umów o pracę z nauczycielem dyplomowanym, zwłaszcza gdy chodzi o zastępstwo za nauczyciela przebywającego na rocznym urlopie dla poratowania zdrowia, zamiast JEDNEJ umowy, tym bardziej, że dyrektor szkoły wyraża pozytywną opinię o mojej pracy oraz zamierza zawrzeć ze mną kolejną umowę od 1 września 2016 r. do czasu powrotu nauczyciela z urlopu zdrowotnego?

Czy nauczycielowi zastępującemu nauczyciela przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia nie przysługuje wynagrodzenie za okres wakacji przypadających na okres rocznego zastępstwa, tym bardziej, że po nich ma kontynuować zastępstwo?

Zasady zatrudnienie nauczyciela w całości reguluje Karta Nauczyciela. Podstawą prawną zatrudnienia nauczyciela dyplomowanego na umowy terminowe jest art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela. Dyrektor ma możliwość zatrudnieni nauczyciela na umowę o pracę na czas określony w przypadku:

– zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania,

– zastępstwa nieobecnego nauczyciela.

Umowa na zastępstwo za nauczyciela przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia nie musi odpowiadać długości tej nieobecności.

Karta Nauczyciela pozwala w szczególnych wypadkach dyrektorowi zatrudnić nauczyciela bez względu na posiadany przez niego stopień awansu zawodowego na czas określony. Przyczyna zawarcia takiej umowy jest jednak ściśle określona i musi wynikać z potrzeb organizacyjnych nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela (art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela). W przypadku zatrudnienia nauczyciela na zastępstwo okres trwania tej umowy jest wyznaczony co do zasady okresem nieobecności w pracy innego nauczyciela.

Jeżeli jednak okres nieobecności obejmuje urlop wypoczynkowy wypadający w czasie ferii letnich, to nie istnieje potrzeba zastępstwa nauczyciela, gdyż w tym okresie nie są prowadzone zajęcia dydaktyczne z uczniami. W takim wypadku umowa na zastępstwo może być zawarta do dnia rozpoczęcia ferii szkolnych. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy nauczyciel zostaje zatrudniony w trakcie roku szkolnego. W takim wypadku nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego w czasie i wymiarze ferii szkolnych, lecz w wymiarze proporcjonalnym do okresu prowadzenia zajęć, określonego w umowie (art. 64 ust. 5 Karty Nauczyciela).

Ad. 3 Jakie zapisy powinny być koniecznie uwzględnione w kolejnej – TRZECIEJ – umowie o pracę dot. zastępstwa za TEGO SAMEGO NAUCZYCIELA nieobecnego z powodu urlopu dla poratowania zdrowia?

Nowe limity przy zawieraniu umów na czas określony nie dotyczą nauczycieli szkół samorządowych. Nie zostały wprowadzone żadne nowe regulacje dotyczące umów o pracę na czas określony nauczycieli zatrudnionych na podstawie Karty Nauczyciela. Do zatrudniania nauczycieli na umowę na czas określony na podstawie Karty Nauczyciela nie należy stosować limitów wprowadzonych w Kodeksie pracy (art. 25¹ k.p.). Karta Nauczyciela przewiduje kompleksowe zasady zatrudniania nauczycieli na czas określony, dlatego limity zatrudnienia terminowego nie są stosowane względem nauczycieli.

Przepis Kodeksu pracy dotyczący zawierania wyłącznie trzech kolejnych umów o pracę na czas określony lub przez okres nie dłuższy niż 33 miesiące nie ma zastosowania w przypadku nauczycieli, ponieważ KN reguluje kwestię umów zawieranych z nauczycielem na czas określony w sposób wyczerpujący.

Powyższe oznacza, że nie ma wytycznych co do obowiązkowych elementów takiej kolejnej umowy. Zawsze należy odnosić to do celu, jaki daje podstawę zatrudnienia terminowego – zaistnienie potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela.

Podstawa prawna:

• art. 10 ust. 7, art. 64 ust. 5 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. , poz. 191 ze zm.)

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego