PYTANIE

Jestem nauczycielem dyplomowanym z 16-letnim stażem pracy. Do 30 czerwca bieżącego roku przebywałam na urlopie zdrowotnym. Już wiem, że może nie być dla mnie godzin w nowym roku szkolnym.

Czy jestem prawnie chroniona? Dodam, że jedna z koleżanek jest w ciąży, druga niedługo wróci z urlopu macierzyńskiego – według dyrekcji one są chronione. Ta pierwsza owszem, a co z drugą? Jeśli też jest chroniona, to jak długo, czy dotyczy to także września kolejnego roku szkolnego?

ODPOWIEDŹ

W opisanej sytuacji zachodzi jedna z przyczyn wymienionych w art. 20 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.) uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Mianowicie: częściowa likwidacja szkoły, zmiany organizacyjne powodujące zmniejszenie liczby oddziałów w szkole, zmiany planu nauczania. Przyczyny te uprawniają dyrektora szkoły do rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy za trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia. W przypadku szkoły feryjnej rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem roku szkolnego. Wynika z tego, że wypowiedzenie musi zostać dokonane do końca maja.

Kodeks pracy w pewnych przypadkach ustanawia okresy ochronne, w których prawo wypowiedzenia umowy jest wyłączone bądź ograniczone.

Dział VIII – Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem zakazuje wypowiadania i rozwiązywania umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży, w czasie urlopu macierzyńskiego, od dnia złożenia wniosku o urlop wychowawczy do końca urlopu, pracownikowi uprawnionemu do urlopu wychowawczego od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Jednakże w przypadku złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego lub o obniżenie wymiaru czasu pracy po dokonaniu przez pracodawcę wypowiedzenia, umowa rozwiązuje się w terminie wskazanym w wypowiedzeniu.

Zgodnie z art. 41 Kodeksu pracy urlop pracownika, a także inna usprawiedliwiona nieobecność pracownika w pracy (z powodu choroby, opieki nad dzieckiem), stanowią przeszkodę w wypowiedzeniu przez pracodawcę umowy o pracę, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 Kodeksu pracy. Jednakże w przypadku istnienia podstaw do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym z przyczyn wskazanych w art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela nie stosuje się art. 41 Kodeksu pracy. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 grudnia 2006 r. – Sygn. akt I PZP 4/06. Wynika to z tego, że do stosunku pracy nauczyciela przepisy Kodeksu pracy stosuje się wyjątkowo. Ponadto Karta Nauczyciela dopuszcza rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn wskazanych w art. 20 ust. 1 tylko raz w roku, z końcem roku szkolnego. Obowiązywanie zakazu z art. 41 Kodeksu pracy uniemożliwiałoby pracodawcy zastosowanie obiektywnych i jednolitych dla wszystkich nauczycieli kryteriów wyboru do zwolnienia z przyczyn organizacyjnych.

Podsumowując, należy stwierdzić, że w przedstawionej sytuacji dopuszczalne jest wypowiedzenie stosunku pracy w trakcie urlopu dla poratowania zdrowia, natomiast niezgodne z prawem byłoby wypowiedzenie złożone w okresie ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. W ostatnim przypadku okres ochronny pracownicy pokrywa się z okresem urlopu macierzyńskiego i ustaje wraz z zakończeniem urlopu. Ale jeśli urlop macierzyński trwa co najmniej do końca maja, to pracodawca nie ma możliwości złożenia pracownicy wypowiedzenia, gdyż w szkołach feryjnych ostatni dzień maja jest terminem ostatecznym na dokonanie wypowiedzenia. Po tym terminie wypowiedzenie stosunku pracy z przyczyn organizacyjnych jest niedopuszczalne. Bez znaczenia pozostaje fakt, że 1 września pracownica nie będzie już korzystała z urlopu macierzyńskiego.

Krystyna Więcławska-Stysz – prawnik, doradca prawny Związku Nauczycielstwa Polskiego.