PYTANIE

W jaki sposób prowadzić ewidencję czasu pracy nauczycieli pracujących w szkole niepublicznej?

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 nr 97, poz. 674, z późn. zm.) przez szkołę (bez bliższego określenia) należy rozumieć przedszkola, szkoły i placówki oraz inne jednostki organizacyjne wymienione w art. 1 ust. 1 i 1a ustawy, a także odpowiednio ich zespoły – wśród wymienionych typów szkół nie ma wskazanej szkoły niepublicznej. Oznacza to, że nauczyciele zatrudnieni w szkołach niepublicznych generalnie nie podlegają przepisom Karty Nauczyciela, za wyjątkiem bardzo wąskiego zakresu, ściśle określonego w art. 91b ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela – zakres ten obejmuje tylko nauczycieli zatrudnionych w wymiarze nie niższym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć i obejmuje: art. 6, art. 9-9i, art. 22 ust. 3 i 4, art. 26, art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 51, art. 70a ust. 3, 4 i 6, art. 75-86, art. 88 i art. 90. Czas pracy nauczycieli w Karcie Nauczyciela został określony w art. 42. Ściślej rzecz ujmując, jedyną podstawą do rozliczania czasu pracy nauczyciela w szkole publicznej jest art. 42 ust. 7a Karty Nauczyciela, zgodnie z którym zajęcia i czynności realizowane w ramach czasu pracy nauczyciela: 1) o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 (w ramach tzw. pensum), z wyłączeniem zajęć i czynności realizowanych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych są rejestrowane i rozliczane w okresach tygodniowych odpowiednio w dziennikach lekcyjnych lub dziennikach zajęć;

2) zajęcia pozalekcyjne realizowane w ramach zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2, z wyłączeniem zajęć i czynności realizowanych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, są rejestrowane i rozliczane w okresach półrocznych w dziennikach zajęć pozalekcyjnych.

Poza wskazanymi powyżej przepisami (dotyczącymi pracy w szkole publicznej), tak naprawdę brak jest normatywnych podstaw do ewidencjonowania pozostałego, rzeczywistego czasu pracy (w ramach 40 godzin na tydzień), które nauczyciel powinien poświęcić na realizację zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym (art. 42 ust. 2 pkt 3 Karty Nauczyciela).

Jak już wspomniałem na wstępie, do nauczycieli zatrudnionych w szkołach niepublicznych przepisy Karty Nauczyciela dotyczące czasu pracy, nie będą miały zastosowania, chyba że drogą regulacji wewnątrzszkolnych w danej szkole niepublicznej pracodawca poszerzy zakres stosowania Karty Nauczyciela w tym zakresie. Przypomnieć w tym miejscu muszę, że Karta Nauczyciela będąca pragmatyką służbową, zasadniczo zawiera rozwiązania korzystniejsze dla nauczycieli (a ograniczające w wielu kwestiach pracodawców), do których, za wyjątkiem zakresu określonego przepisami tej ustawy, nie mają prawa nauczyciele zatrudnieni na podstawie kodeksu pracy. Przyjmując, że w analizowanej sytuacji zatrudnienie nauczycieli nastąpiło na podstawie kodeksu pracy, to osoba działająca w imieniu pracodawcy będącym szkołą niepubliczną powinna poinformować nauczyciela o warunkach zatrudnienia, w tym o obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu pracy (art. 29 § 3 pkt 1 kodeksu pracy). Nie ulega wątpliwości, że taki pracodawca zobowiązany jest prowadzić ewidencję czasu pracy pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą i ewidencję tę udostępnić na żądanie pracownika, o czym przesądza art. 149 kodeksu pracy. Tak więc pracodawca powinien ewidencjonować czas pracy w pełnym zakresie (godzin faktycznie przepracowanych), podobnie jak w przypadku pracowników, którzy nie są nauczycielami. Innymi słowy, pracodawca nie jest ograniczony przepisami Karty Nauczyciela i może w sposób uzasadniony oczekiwać, że nauczyciel całą swoją pracę w obowiązującym go wymiarze będzie wykonywał w szkole i go z tego czasu rozliczać.

Zasady ewidencjonowania czasu pracy pracownika zostały określone w § 8 pkt 1 i § 8a Rozporządzenia z 28 sierpnia 1996 r. Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU z 1996 r. nr 62, poz. 286 z późn. zm.) – pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika, bez względu na wymiar jego zatrudnienia, kartę ewidencji czasu pracy w zakresie obejmującym: pracę w poszczególnych dobach, w tym pracę w niedziele i w święta, w porze nocnej, w godzinach nadliczbowych oraz w dodatkowe dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnym pięciodniowym tygodniu pracy, a także dyżury, urlopy, zwolnienia od pracy oraz inne usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w pracy oraz wnioski pracownika o udzielenie czasu wolnego od pracy w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych. Podkreślić należy, że kartę ewidencji czasu pracy opracowuje oddzielnie każdy pracodawca (w zależności od charakteru i warunków pracy), bowiem przepisy powszechnie obowiązujące nie określają wzoru takiej karty. W tym celu pracodawca powinien określić system czasu pracy, okres rozliczeniowy, harmonogram czasu pracy w dniach, tygodniach i miesiącach, rozkład terminów dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy.

Tomasz Lewicki – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego i prawa pracy, pracownik oświaty w samorządzie terytorialnym, nauczyciel przedmiotów prawniczych w zaocznej szkole policealnej.