PYTANIE

Jak wygląda procedura powoływania kół zainteresowań w szkole (poziom ponadgimnazjalny)?

Chodzi o proces od koncepcji (inicjatorem jest nauczyciel lub dyrektor), poprzez ustalenie wewnętrznych dokumentów (np. regulamin), po zatwierdzenie schematu działania i rozpoczęcie działalności. Czy konieczne jest wyrażenie opinii w tym zakresie przez radę rodziców, radę pedagogiczną, samorząd uczniowski, radę szkoły lub jednostkę samorządu terytorialnego i jeżeli tak, to jakie terminy obowiązują?

ODPOWIEDŹ

Kółka zainteresowań mogą być prowadzone w ramach zajęć do dyspozycji dyrektora. Kompetencje do ustalenia tygodniowej liczby godzin do dyspozycji dyrektora szkoły dla każdej klasy w roku szkolnym posiada dyrektor szkoły. Ze względu na znaczne zróżnicowanie zadań statutowych szkoły w zależności od typów i rodzajów szkół przepisy ogólne nie definiują katalogu zajęć nadobowiązkowych dla uczniów, pozostawiając decyzje w tej kwestii do wyłącznej kompetencji dyrektora szkoły i organów szkoły. Mogą to być np. koła zainteresowań czy SKS-y. Arkusz organizacji szkoły powinien zawierać informacje o wszystkich prowadzonych przez szkołę zajęciach z uczniami.

Uzasadnienie

W świetle treści Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU z 2001 r. nr 61, poz. 624, z późn. zm.) arkusz organizacji szkoły jest jednym z najważniejszych jej dokumentów, jako że jest miejscem, gdzie dyrektor szkoły określa szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w kolejnym roku szkolnym, czyli rozpisuje precyzyjnie wynikające z przepisów zadania i funkcje szkoły z uwzględnieniem szkolnego planu nauczania oraz podziału zajęć na klasy i przyporządkowuje zajęcia z uczniami do poszczególnych nauczycieli. Prace nad przygotowaniem arkusza należy rozpocząć odpowiednio dużo wcześniej, tak aby w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku projekt był nie tylko gotowy, ale również przekazany do organu prowadzącego. Organ prowadzący szkołę zatwierdza arkusz organizacji szkoły w terminie do dnia 30 maja danego roku.

Mając na uwadze zróżnicowanie zadań statutowych w zależności od typów i rodzajów szkół, ustawodawca dotychczas nie definiował ściśle katalogu zajęć nadobowiązkowych dla uczniów oraz czasu ich realizacji. Zajęcia, o których mowa art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela, a więc zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, przydzielał oraz decydował o ich rodzaju i wymiarze, dyrektor szkoły, który zgodnie z art. 7 KN jest przełożonym nauczycieli i ponosi odpowiedzialność za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły. Ustalenie zakresu tych działań następowało na podstawie przepisów statutu szkoły w wyniku porozumienia rady pedagogicznej, dyrektora szkoły i rady rodziców (rady szkoły) w planie pracy szkoły. Stosownie do treści art. 50 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy o systemie oświaty statut szkoły uchwala i opiniuje plan pracy szkoły rada szkoły. Zgodnie z art. 42 ust. 1 u.s.o. przygotowanie projektu statutu szkoły należy do kompetencji rady pedagogicznej.

Od 1 września 2009 r. przepis art. 42 ust. 2 pkt 2 KN dotyczący zajęć i czynności wykonywanych przez nauczycieli poza obowiązkowym pensum w ramach zajęć wynikających z zadań statutowych szkoły został znacznie doprecyzowany. W ramach godzin pozalekcyjnych nauczyciel zobowiązany jest realizować obowiązkowo zajęcia w ramach godzin pozostających do dyspozycji dyrektora szkoły. Godziny te w założeniu ustawodawcy (z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych) mają być przeznaczone na zajęcia wpływające na zwiększanie szans edukacyjnych, rozwijanie uzdolnień i umiejętności uczniów.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 pkt 3 i ust. 5a Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. (DzU z 2002 r. nr 15, poz. 142, z późn. zm.), dalej r.r.p.n., godziny do dyspozycji dyrektora szkoły mogą być przeznaczone na realizację:

- zajęć zwiększających szanse edukacyjne uczniów: na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem mającym trudności w nauce,

- zajęć rozwijających zainteresowania uczniów w wymiarze ustalonym przez dyrektora szkoły, z uwzględnieniem art. 42 ust. 2 pkt 2 KN.

W myśl ramowych planów nauczania kompetencje do ustalenia tygodniowej liczby nowych godzin do dyspozycji dyrektora szkoły w każdym roku szkolnym, o których mowa w treści § 2 ust. 1 pkt 3 i ust. 5a r.r.p.n. otrzymał dyrektor szkoły. Zatem podobnie jak dotychczas się to działo, zajęcia, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, przydziela oraz decyduje o ich rodzaju i wymiarze, dyrektor szkoły, który jest przełożonym nauczycieli i ponosi odpowiedzialność za dydaktyczny i wychowawczy poziom szkoły. Nadal statut szkoły, a w zakresie planu pracy szkoły arkusz organizacji szkoły pozostają jej kluczowymi dokumentami w kwestii organizacji i sposobu wypełniania zadań szkoły, w tym w oparciu o egzekwowanie obowiązków pracowniczych przez pracodawcę. Dokumenty te powinny zawierać szczegółowe informacje dotyczące realizowanych przez szkołę zajęć dodatkowych (koła zainteresowań, zajęcia wyrównawcze, SKS-y itp.), co więcej organizacja tych zajęć powinna być dostosowana do potrzeb i zainteresowań uczniów. Podobnie jak dotychczas pomocą dla dyrektora szkoły w ustaleniu ilości i zakresu zajęć dodatkowych realizowanych w konkretnej klasie są organy szkoły (dyrektor szkoły, rada pedagogiczna, rada szkoły, rada rodziców), a także uczniowie, wypowiadający się w tych kwestiach w ramach przysługujących im kompetencji opiniodawczych i stanowiących.

Arkusz organizacji szkoły powinien zawierać informacje o wszystkich prowadzonych przez szkołę zajęciach z uczniami. Jeżeli po 1 września danego roku okaże się, że potrzebna jest zmiana organizacji, można tego dokonać aneksem.

Aneksy należy składać przed zamiarem wprowadzenia zmian organizacji nauczania. Dyrektor szkoły, który chce dokonać zmian w organizacji nauczania, musi przygotować aneks do arkusza organizacji szkoły i uzyskać zgodę organu prowadzącego, który go zatwierdzi.

Wszystkie zmiany powstałe w trakcie roku szkolnego nastąpią w organizacji nauczania, wychowania i opieki po zatwierdzeniu arkusza należy przedstawiać w formie aneksu, którego przyjęcie będzie stanowić integralną część arkusza organizacyjnego szkoły.

Dyrektor szkoły, który chce dokonać zmian w organizacji nauczania musi przygotować aneks do arkusz organizacji szkoły i uzyskać zgodę organu prowadzącego, który go zatwierdzi.

Aneks sporządza się, określając w nim przyczynę zaistniałych zmian, okres trwania zmian oraz informacje o nauczycielach, którym przydzielono nowe zadania, a także inne zmiany zachodzące w placówce (organizacyjne, stanowiskowe, płacowe) w zatwierdzonym arkuszu organizacyjnym. Aneksy do arkuszy organizacji szkół i placówek powinny być przedkładane do zatwierdzenia i zaopiniowania zgodnie z procedurą opracowywania arkuszy organizacji, w tym również zasięgania opinii rady pedagogicznej.

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego.